Το φαινόμενο της διαφυγής εγκεφάλων αφορά στην αποτυχία μιας χώρας να αξιοποιήσει τους επιστήμονες της με αποτέλεσμα αυτοί να καταφεύγουν σε άλλες χώρες, όπου τα προσόντα τους αξιοποιούνται καλύτερα.  Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει σημαντικά την οικονομία λόγω της υψηλής προστιθέμενης αξίας που έχουν οι επιστήμονες.  Δηλαδή, η αξία της παραγωγής των επιστημόνων σε μια χώρα είναι πολύ μεγάλη.  Παράλληλα, η εργασία και η παραγωγή των επιστημόνων σε μια χώρα επηρεάζει θετικά και άλλους εργαζομένους, καθώς οι επιστήμονες είναι πηγή ανάπτυξης σε μια χώρα που μπορεί να τους αξιοποιήσει.  Είναι ευρέως γνωστόν, ότι η Κύπρος διαθέτει πληθώρα επιστημόνων, οι οποίοι αποπερατώνουν τις σπουδές τους στην Κύπρο και στο εξωτερικό.  Η Κύπρος κατέχει σήμερα μια από τις πιο ψηλές θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη μορφωτικού επιπέδου.  Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, 50,000 Κύπριοι φοιτούν σε πανεπιστήμια της Κύπρου και του εξωτερικού σε πτυχιακό και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.  Οι περισσότεροι φοιτητές φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια, κυρίως στην Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αν και οι φοιτητές αυξάνονται και στα κυπριακά πανεπιστήμια. Επειδή όλοι σχεδόν οι πτυχιούχοι συνεχίζουν τις σπουδές τους για μεταπτυχιακά ή επαγγελματικά προσόντα, ο μέσος όρος φοίτησης είναι γύρω στα 6 χρόνια.  Κάθε χρόνο λοιπόν, γύρω στις 7,000 φοιτητές ολοκληρώνουν τις σπουδές του.  Η μεγάλη πλειοψηφία αναζητά εργασία στην Κύπρο όμως τα τελευταία χρόνια αυτό καθίσταται πολύ δύσκολο.  Ο χρόνος αναμονής για κάποιο πτυχιούχο να αποκτήσει εργασία είναι τουλάχιστον δύο χρόνια, και πολύ πιθανόν η εργασία που θα κάνει να μην έχει σχέση με το αντικείμενο των σπουδών του.  Αυτή η πραγματικά δύσκολη κατάσταση, ωθεί τους κύπριους πτυχιούχους να αναζητήσουν εργασία εκτός Κύπρου.  Λόγω και της ελεύθερης διακίνησης προσώπων μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όλο και περισσότεροι Κύπριοι αναζητούν εργασία στο εξωτερικό μετά το πέρας των σπουδών τους. Ειδικά η αφρόκρεμα των πτυχιούχων μας, που έχουν και τις καλύτερες προοπτικές να προσφέρουν τα μέγιστα σε μια επιχείρηση, παραμένουν στο εξωτερικό όπου η εργοδότηση τους είναι πολύ πιο εύκολη και με καλύτερες προοπτικές.  Οι επιχειρήσεις τους εντοπίζουν και τους προσφέρουν θέση πριν ακόμα αυτοί αποπερατώσουν τις σπουδές τους.  Με λίγα λόγια, η Κύπρος δεν μπορεί να αξιοποιήσει τους επιστήμονες που παράγει προς όφελος της και τους δωρίζει σε άλλες χώρες.  Το φαινόμενο της διαφυγής εγκεφάλων ή “braindraineffect” είναι παγκόσμιο και ταλανίζει τις πλείστες αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη.  Κίνα, Ινδία και άλλες χώρες δεν μπορούν να συγκρατήσουν την αφρόκρεμα των επιστημόνων τους από το να διαφεύγουν, να διαμένουν, να εργάζονται και προσφέρουν σε άλλες χώρες.  Το πρόβλημα στην Κύπρο είναι ιδιαίτερα μεγάλο διότι το 80% των αποφοίτων των λυκείων συνεχίζουν τις σπουδές τους σε Κυπριακά και ξένα πανεπιστήμια. Η οικονομική ύφεση και η ψηλή ανεργία καθιστά το πρόβλημα οξύτερο και αυξάνει την διαφυγή εγκεφάλων στο εξωτερικό, διότι δεν είναι μόνο θέμα καριέρας και προοπτικών αλλά και επιβίωσης.

Μάριος Μαυρίδης