Η Κύπρος βιώνει τη μεγαλύτερη αύξηση ανεργίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.  Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας προκύπτουν από την  Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, η ανεργία στην Κύπρο έχει τριπλασιαστεί σε λιγότερο από πέντε χρόνια, από 3.5% τον Δεκέμβριο του 2007 στο 12.1% το Σεπτέμβριο του 2012. Κατά την ίδια περίοδο ο  αριθμός των ανέργων αυξήθηκε από 14,000 στις 53,000 ενώ η ανεργία στους νέους  15-24 ετών αυξήθηκε από 10.2% στο 26.2%,  Η μακροχρόνια ανεργία (άνω των 6 μηνών) αυξήθηκε από 16.3% στο 44.7% ενώ το 32.2% των ανέργων ψάχνει για ένα χρόνο και άνω.  Η μακροχρόνια ανεργία είναι πλέον μέρος της κυπριακής κοινωνίας και πολύ επικίνδυνη καθώς αποτελεί πηγή κοινωνικών προβλημάτων.

Ο κυριότερος παράγοντα ς που προκαλεί την ανεργία είναι η βαθιά και παρατεταμένη ύφεση της οικονομίας.  Στο τέλος του 2007 η οικονομία αναπτυσσόταν με ρυθμό 4.2% ενώ στο τέλος του 2012, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 2.3%.  Κατά την ίδια περίοδο  η ανεργία αυξανόταν κάθε τρίμηνο χωρίς εξαίρεση, καταδεικνύοντας έτσι την άμεση σχέση της ανεργίας με την ανάπτυξη της οικονομίας.  Και επειδή η οικονομία θα συνεχίσει να συρρικνώνεται, η ανεργία θα αυξάνεται περισσότερο.  Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών και της τροϊκας, η οικονομία θα καταγράψει ύφεση και κατά το 2013 κατά 3.5%, ενώ η ύφεση προβλέπεται να συνεχίσει και το 2014.  Αυτό σημαίνει κατακόρυφη άνοδο της ανεργίας στα επόμενα δύο χρόνια.  Δυστυχώς, οι δυσοίωνες προβλέψεις δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας.  Και το χειρότερο είναι ότι σε τέτοια ψηλά επίπεδα, η ανεργία δεν είναι μόνο οικονομικό πρόβλημα αλλά και κοινωνικό.   Όταν η ανεργία αυξάνεται πέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα του 3% με 5%, τότε προκαλούνται κοινωνικά προβλήματα, όπως φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, και οικογενειακά προβλήματα.  Η παρατεταμένη ανεργία συμβάλει και στην αύξηση της εγκληματικότητας.   Η ψηλή ανεργία προκαλεί επίσης και προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού κράτος αφού το κράτος καλείται, κάτω από συνθήκες οικονομικής ύφεσης, να καλύψει τις οικονομικές ανάγκες περισσότερων ανθρώπων, οι οποίοι μάλιστα έχουν ανάγκη και από ψυχολογική στήριξη.

Μάστιγα αποτελεί το φαινόμενο της ανεργίας στους νέους, ηλικίας 15-24 ετών, η οποία ξεπέρασε το 26%.  Οι περισσότεροι από τους άνεργους νέους είναι πτυχιούχοι οι οποίοι σπούδασαν ξόδεψαν σημαντικό χρόνο από τη ζωή τους και πολλά χρήματα για να αποκτήσουν ένα ή περισσότερα πτυχία.  Γα την ανεργία στους πτυχιούχους δεν ευθύνεται μόνο η ύφεση στην οικονομία αλλά και άλλοι παράγοντες όπως, η υπερβολική προσφορά πτυχιούχων, ο ανύπαρκτος επαγγελματικός προσανατολισμός, η υποβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης και η ανυπαρξία προτύπων επαγγελματικών προσόντων, και γενικά η λανθασμένη διαχείριση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από την πολιτεία.  Η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ πανεπιστημίων και αγοράς εργασίας επιτείνει το πρόβλημα αφού τα πανεπιστήμια, κυρίως τα κρατικά, δεν γνωρίζουν τι ανάγκες έχει η αγορά εργασίας.  Ουσιαστικά, τα πανεπιστήμια παράγουν άνεργους πτυχιούχους, πολύ περισσότερους από αυτούς που μπορεί να απορροφήσει η οικονομία, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται το φαινόμενο της υπερπροσφοράς πτυχιούχων σχεδόν σε όλους τους τομείς της οικονομίας.  Πολύ συχνά παρουσιάζεται επίσης το φαινόμενο της υπερβολικής μόρφωσης (overeducation), όπου ο ανταγωνισμός για μια θέση εργασίας αναγκάζει τους νέους να αποκτούν περισσότερα πτυχία, ξοδεύοντας έτσι περισσότερα χρήματα και χρόνο.  Το φαινόμενο της υπερβολικής μόρφωσης συμβάλει στην ανεργία επειδή οι εργοδότες αποφεύγουν να προσλαμβάνουν άτομα με υπερβολικά προσόντα αφού είναι πολύ πιθανόν αυτοί να φύγουν μόλις βρουν κάτι καλύτερο.

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα που προκύπτει λόγω ανεργίας είναι η μεγάλη διάρκεια της.    Τα στοιχεία δείχνουν τη δραματική αύξηση στη μακροχρόνια ανεργία, με το 44.7% των ανέργων να ψάχνει για εργασία πάνω από 6 μήνες και το 32% να ψάχνει για ένα χρόνο και άνω.  Ποιες είναι λοιπόν οι προοπτικές αυτών των ανθρώπων και πως μπορεί να μειωθεί η ανεργία δεδομένου ότι το δημόσιο δεν προσλαμβάνει πλέον ενώ οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να απολύουν;  Πολιτικοί και οικονομολόγοι επιμένουν ότι η λύση στο πρόβλημα της ανεργίας είναι η ανάπτυξη, αλλά ανάπτυξη δεν βλέπουμε, αφού τα επόμενα τρία χρόνια προβλέπονται υφεσιακά.  Επειδή λοιπόν η ανάπτυξη θα αργήσει να έρθει, θα πρέπει να σκεφτούμε άλλους τρόπους μείωσης της ανεργίας, και ένας από αυτούς είναι η αντικατάσταση κοινοτικών και ξένων εργαζομένων με Κύπριους.  Είναι παράδοξο το γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία απασχολεί 120,000 κοινοτικούς και ξένους εργάτες τη στιγμή που υπάρχουν 53,000 άνεργοι, τα δύο τρίτα από τους οποίους είναι Κύπριοι.  Για μπορέσει να επιτευχθεί όμως η αντικατάσταση κοινοτικών και ξένων εργαζομένων με Κύπριους, θα πρέπει να πληρούνται δύο βασικές προϋποθέσεις.  Η πρώτη προϋπόθεση είναι οι κύπριοι άνεργοι, να είναι διατεθειμένοι να εργαστούν σε θέσεις εργασίας που σήμερα κατέχουν κοινοτικοί και ξένοι και η δεύτερη προϋπόθεση είναι οι κύπριοι να αποδεχθούν χαμηλότερες απολαβές.   Αυτό σημαίνει περισσότερη ευελιξία στην αγορά εργασίας.  Θα πρέπει να αντιληφθούμε όλοι μας ότι τα πράγματα είναι δύσκολα και δεν πρόκειται να αλλάξουν πολύ σύντομα.  Οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας μειώνονται, οι απολαβές επίσης μειώνονται, και όσοι άνεργοι επιθυμούν να διεκδικήσουν μια θέση εργασίας θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Μάριος Μαυρίδης, βουλευτής Κερύνειας