Τα ρυθμιζόμενα επαγγέλματα τροχοπέδη στην ανάπτυξη

Παρά το γεγονός ότι  η ανεργία έχει υποχωρήσει στο 14.7%, παραμένει ακόμα σε πολύ ψηλά επίπεδα και πρέπει να προβληματίσει την πολιτεία.  Η ανεργία πρέπει να μειωθεί, όχι όμως με την μετανάστευση Κυπρίων στο εξωτερικό.  Μια σημαντική πηγή δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας είναι τα ελεύθερα επαγγέλματα.  Τα ελεύθερα επαγγέλματα αυξάνουν τις επιλογές για όσους επιθυμούν να εργαστούν ως ελεύθεροι επαγγελματίες.  Ένα επάγγελμα θεωρείται ελεύθερο αν μπορεί να το ασκήσει κάποιος ελεύθερα, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς περιορισμούς και χωρίς πολλά κεφάλαια.  Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να παράγει λαχανικά και να τα πουλά, να προσφέρει μαθήματα χορού ή να πουλά καφέ και σάντουιτς στους δρόμους, να φτιάχνει και να καθαρίζει κήπους, να είναι μεσίτης σε οικονομικές συναλλαγές, να οδηγά ταξί ή φορτηγό, να ανοίξει γραφείο εξευρέσεως εργασίας, να προσφέρει διοικητικές υπηρεσίες ή να ανοίξει γραφείο κηδειών.  Υπάρχουν στην οικονομία δεκάδες επαγγέλματα όπου θα μπορούσε κάποιος να δραστηριοποιηθεί με μια μικρή επιχείρηση, χωρίς ιδιαίτερα ψηλό κόστος, και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας.  Παλαιότερα, τα ελεύθερα επαγγέλματα ήταν όλα σχεδόν ελεύθερα και η πρόσβαση σχετικά εύκολη.  Με την πάροδο του χρόνου όμως οι υφιστάμενοι επαγγελματίες, στην προσπάθεια τους να κατοχυρώσουν τα συμφέροντα τους, οργανώνονταν σε συνδέσμους και προωθούσαν νομοθεσίες με τις οποίες περιόριζαν την πρόσβαση στα διάφορα επαγγέλματα.  Στην Κύπρο του σήμερα, τα περισσότερα επαγγέλματα είναι ρυθμιζόμενα.  Για να μπορεί κάποιος να ασκήσει ένα επάγγελμα θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν, αποκλείοντας έτσι πολλούς υποψήφιους επαγγελματίες.  Για παράδειγμα, αν κάποιος θέλει να εργαστεί ως κτηματομεσίτης θα πρέπει να κατέχει πτυχίο στη «διαχείριση ακίνητης ιδιοκτησίας», να διαθέτει ένα χρόνο πείρα και να περάσει και εξετάσεις.  Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος επιθυμεί στα 40 του να δουλέψει ως κτηματομεσίτης, θα πρέπει να πάει στο πανεπιστήμιο για να αποκτήσει πτυχίο στη «διαχείριση ακίνητης ιδιοκτησίας», κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο.  Στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, και σε πολλές χώρες της Ευρώπης δεν χρειάζεται καν πτυχίο για να δουλέψει κάποιος ως κτηματομεσίτης.  Τα επάγγελμα του κτηματομεσίτη δεν είναι το μόνο που ρυθμίζεται, υπάρχουν δεκάδες επαγγέλματα που ρυθμίζονται, κάποια δικαιολογημένα και κάποια αδικαιολόγητα.  Οι περισσότερες ρυθμίσεις αφορούν τα προσόντα του επαγγελματία, την εμπειρία του, τις απαιτήσεις σε κεφάλαια και υποδομές, γεωγραφικούς περιορισμούς, μέγιστος αριθμός αδειών κλπ.  Αναμφίβολα, κάποιες προϋποθέσεις πρέπει να υπάρχουν για την άσκηση κάποιου επαγγέλματος αλλά οι υφιστάμενοι επαγγελματίες συνήθως θέτουν υπερβολικές απαιτήσεις τους υφιστάμενους επαγγελματίες αλλά αυτό είναι εις βάρος του υπόλοιπου πληθυσμού και του φορολογούμενου.  Διερωτούμαι πραγματικά αν η οικονομία στην Κύπρο λειτουργεί υπό συνθήκες ελεύθερης αγοράς και ανταγωνισμού ή στη βάση εξυπηρέτησης συμφερόντων τα οποία δεν επιτρέπουν σε πολλούς να εισέρχονται στην αγορά.  Σε κάποια επαγγέλματα υπάρχει μέγιστος αριθμός επιτρεπόμενων επαγγελματικών αδειών, όπως είναι τα ταξί.  Ο αριθμός των ταξί σε κάθε επαρχία είναι σταθερός και για να εισέλθει κάποιος στην αγορά θα πρέπει να αγοράσει την άδεια από κάποιον που είναι στο επάγγελμα και επιθυμεί να αποχωρήσει. Κλειστό επάγγελμα ήταν και αυτό του αχθοφόρου και τελικά το κράτος πλέρωσε γύρω στα €30 εκατομμύρια ως αποζημίωση για 22 αχθοφόρους για να ανοίξει το επάγγελμα.  Μπορεί λοιπόν τα ρυθμιζόμενα επαγγέλματα να προστατεύουν κάποιες ομάδες επαγγελματιών, λειτουργούν όμως εις βάρος της οικονομίας και της κοινωνίας.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας