Μετά από οκτώ χρόνια θεραπεία, ο ιατρός δεν σταματά το φάρμακο

Η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων συνεχίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες με κύριο στόχο την καταπολέμηση του αποπληθωρισμού, ο οποίος επανήλθε τους τελευταίους μήνες, λόγω της δραματικής μείωσης της τιμής του πετρελαίου.  Παρά το γεγονός ότι η νομισματική χαλάρωση είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία, η παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων και υπερβολικής ρευστότητας δημιούργησε ανισορροπίες διαρκείας τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες χώρες, όπως είναι η φούσκα των μετοχών και των ακινήτων στις ΗΠΑ και στην Κίνα, ακόμα και στην Ευρώπη.  Τα χαμηλά επιτόκια προκάλεσαν στροφή στις μετοχές, αφού οι καταθέσεις προσφέρουν μηδαμινά επιτόκια με αποτέλεσμα να ανεβάσει τις τιμές τους σε πολύ ψηλά επίπεδα.   Παράλληλα, τα χαμηλά επιτόκια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την υπερβολική ρευστότητα των τραπεζών προκάλεσαν αύξηση του δανεισμού και επενδύσεις σε ακίνητα, πιέζοντας τις τιμές προς τα πάνω σε πολλές χώρες.  Η χαλαρή νομισματική πολιτική προκάλεσε μείωση στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων αλλά και αύξηση στον αριθμό των στεγαστικών δανείων παγκοσμίως.  Μια άλλη σημαντική ανισορροπία αφορά την αγορά κρατικών ομολόγων, οι οποίες αντικατοπτρίζουν το κόστος δανεισμού των χωρών που εκδίδουν ομόλογα για να αναχρηματοδοτούν τα χρέη τους και να καλύπτουν τα ελλείμματα τους.   Οι αποδόσεις των ομολόγων (δηλαδή το κόστος δανεισμού), για όλες σχεδόν τις χώρες, έχουν μειωθεί σε πρωτόγνωρα επίπεδα.  Αυτή η εξέλιξη επιτρέπει στις κυβερνήσεις να εξοικονομούν χρήματα τα οποία μπορούν να διοχετευθούν στην οικονομία υπό τη μορφή χαμηλότερων φορολογιών ή/ και σε υποδομές που θα υποβοηθούσαν στην μελλοντική ανάπτυξη της οικονομίας.  Για την Κύπρο, μια μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους κατά 1%, σημαίνει ετήσια εξοικονόμηση ύψους €190 εκατομμυρίων, όσα μαζεύει το κράτος από το φόρο ιδιοκτησίας και από το τέλος των €350 που καταβάλλουν οι εταιρείες, δύο εντελώς άδικους και ανόητους φόρους).   Μια ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ θα προκαλέσει μια διόρθωση σε αυτές τις ανισορροπίες που αναφέρθησαν πιο πάνω.  Αυτό που ισχυρίζονται πολλοί οικονομολόγοι, μαζί και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ότι αύξηση των επιτοκίων θα προκαλέσει επιβράδυνση στην παγκόσμια οικονομία.  Οι τιμές των μετοχών και των ακινήτων θα  υποχωρήσουν, το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων θα αυξηθεί για τα νοικοκυριά αλλά και για τις επιχειρήσεις, τα δημοσιονομικά των κυβερνήσεων που εξαρτούνται από το ύψος των επιτοκίων θα επιδεινωθούν κλπ.  Οι επιπτώσεις θα είναι πιο επώδυνες για την οικονομία της Κίνας, όπου όλοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν φούσκες στις μετοχές και στα ακίνητα.  Βασικά, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ είναι εγκλωβισμένη στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων και δυσκολεύεται να αποφασίσει.  Η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων καταπολεμεί τον αποπληθωρισμό και δίδει ανάσες στις παγκόσμιες αγορές μετοχών, ακινήτων και ομολόγων.  Από την άλλη όμως αν η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ δεν τερματίσει την πολιτική χαμηλών επιτοκίων, δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την πολιτική αυτή για να τονώσει περισσότερο την οικονομία, αν χρειαστεί στο μέλλον.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας