Γράφει ο Ανδρέας Φραντζιάς

Σαν έρθει το φθινόπωρο με το φυλλορρόημα των δέντρων, ένα άλλος αγώνας σκληρός αρχινά. Το ζεύξιμο των βοδιών για το τράβηγμα του αλετριού και το σχίσιμο των χωραφιών με το υνί. Ο άντρας στο χωράφι κι εσύ με τα πρόβατα κάπου κοντά εκεί. Το υνί θα πρέπει να σχίσει τα πλευρά της γης, αυτή θα ματώσει τα ροζιασμένα χέρια του ζευγολάτη, έτσι για να τραφεί η γη με τους κόπους σας κι αυτή να σας θρέψει με τον καρπό της. Έτσι για να τραφεί ο δεσμός σου με τη γη που την περπάτησες και σε ανάθρεψε.

Και μετά αρχινά η σπορά. Μ’ ένα πανέρι γεμάτο σιτάρι ή κριθάρι να σκορπάς ρυθμικά, κυκλικά και ομοιόμορφα τους σπόρους, πατώντας σε μια γραμμή που χάραξες νοερά και με το μάτι, για να μην αφήνεις τόπο άσπορο ή τόπο διπλά σπαρμένο. Πίσω και πάλι το αλέτρι, με το ζευγολάτη με τις βαθιές από τον ήλιο χαρακιές στο πρόσωπο, να κρύβει τους σπόρους στο χώμα για να τους προστατεύσει από τα παραμονεύοντα πουλιά και τα λυμπούρια, ώστε να πάρουνε ζωή με τα πρωτοβρόχια και καρπούς πολλούς να δώσουνε σ’ ανταπόδοση του κόπου και του μόχθου σου.

Δυο-τρεις φορές το χρόνο, στις 2 τα χαράματα, αφού και πάλι εσύ ετοιμάσεις όλα, θα πάρετε με τον άντρα σου το κοπάδι και θα τραβήξετε το μακρινό δρόμο για τη δεξαμενή της Καμπυλής ή του Μαρκί για να λούσετε τα πρόβατα. Πρέπει πριν το κούρεμα να είναι καθαρά και κάτασπρα για να μπορούν να τ’ αγοράζουν οι έμποροι. Και ενώ η κούραση και η νύστα βαραίνουν πιο πολύ πάνω σου, προσφέρεσαι και πάλι γιατί δεν μπορεί ο άνδρας μόνος, να καθοδηγεί τα πρόβατα στην είσοδο της δεξαμενής και ταυτόχρονα να τα συμμαζεύει στην έξοδο μετά το κολύμπι τους. Πριν ακόμη ξημερώσει, έχεις πάρει μόνη το δρόμο της επιστροφής στο σπιτικό σου για τη σκληρή συνέχεια…

Το φθινόπωρο μιας κι οι δουλειές του κάμπου είναι ελαφρώς λιγότερες, είναι η εποχή που πρέπει να συντηρηθεί το σπιτικό και να ετοιμαστεί για τις βροχές του χειμώνα που ακολουθεί. Με τα σκληροτράχηλα χέρια σου θα ζυμώσεις τον πηλό με χώμα, άχυρο και νερό για να καλύψετε με μια ακόμη στρώση τη στέγη του σπιτιού. Κι αν είσαι άτυχη με μικρό σπιτικό και χρειάζεσαι ζωτικό χώρο στέγασης της οικογένειας, τότε γίνεσαι ο εργάτης του μάστορα κτίστη που θα κτίσει ακόμη ένα δωμάτιο με πλιθαρένια πλάκα και πηλό ζυμωμένο με τα χέρια σου. Κι αν δεν υπάρχει καμιά επέκταση, θα τραβήξεις το δρόμο το μακρινό με το σαματωμένο μουλάρι που σερνόμενο στα σκονισμένα μονοπάτια, θα κουβαλά καρτερικά κι αγκομαχώντας τις πέτρες-πλάκες που μάζεψε και σμίλεψε ο άνδρας σου για να πετροχτίσετε την αυλή.

Κυρά μου, αναπαμό δεν έχεις, μα πάντα η έκφραση του προσώπου σου γαλήνια, τόση που μόνο ο θάνατος μπορεί να φέρει.