Οι δείκτες φτώχειας για τον πληθυσμό της Κύπρου έχουν καταγράψει μικρή βελτίωση το 2016 σε σχέση με το 2015.  Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας, δηλαδή των ατόμων που έχουν εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας για το 2016 ανήλθε στο 16.1% σε σχέση με 16.2% για το 2015.  Συνθήκες φτώχειας σημαίνει εισοδήματα κάτω από …. Για ένα άτομο και …… για δύο άτομα.  Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (δηλαδή το ένα το άλλο ή και τα δύο) έχει ανέλθει στο 26.6% σε σχέση με 28.1% για το 2015.  Κοινωνικός αποκλεισμός σημαίνει ότι το άτομο δεν μπορεί να εξασφαλίσει 4 από 9 βασικά αγαθά και υπηρεσίες (δόση δανείου για πρώτη κατοικία ή ενοίκιο, πληρωμή σταθερών λογαριασμών, χρηματοδότηση διακοπών, κανονική διατροφή, χρηματοδότηση έκτακτων αναγκών, έγχρωμη τηλεόραση και  τηλέφωνο).

Ο συντελεστής S80/S20, που συγκρίνει το μερίδιο του εισοδήματος του «πλουσιότερου» 20% του πληθυσμού με το 20% του «φτωχότερου», ανήλθε στο 4.9 φορές σε σχέση με 5.1 φορές το 2015.  Ο συντελεστής Gini, που υπολογίζει την ανισότητα στην κατανομή του εισοδήματος στα μέλη της κοινωνίας, έχει ανέλθει στο 32.1 το 2016 σε σχέση με 33.6 το 2015. Αν τα εισοδήματα ήταν εξίσου κατανεμημένα στον πληθυσμό τότε ο συντελεστής Gini θα ήταν 0 (πλήρης ισότητα). Αν όμως τα εισοδήματα ήταν όλα συγκεντρωμένα σε ένα άτομο τότε ο συντελεστής Gini  θα ήταν 100. Αύξηση στην τιμή του συντελεστή Gini συνεπάγεται και αύξηση της ανισότητας.  Το ποσοστό του πληθυσμού που καθυστέρησε στην πληρωμή των δόσεων του δανείων για την πρώτη κατοικία ή για ενοίκιο ή για πάγιους λογαριασμούς, ηλεκτρικό, νερό, τηλέφωνο, ασφάλειες κλπ, ανήλθε στο 26.6% το 2016 σε σχέση με 31.6% το 2015.  Η βελτίωση είναι ιδιαίτερα μεγάλη για οικογένειες με ένα και δύο παιδιά.

Ένας δείκτης που έχει επιδεινωθεί όμως είναι το ποσοστό παρατεταμένης φτώχειας, δηλαδή το ποσοστό των ατόμων που παραμένουν κάτω από τα όρια της φτώχειας για τουλάχιστον 2 από τα τελευταία 3 χρόνια, και το οποίο ανήλθε στο 7.6% κατά το 2016 από 7.3% το 2015.  Η επιδείνωση του δείκτη ενδεχομένως να σχετίζεται με την παραχώρηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, το οποίο κάποιες φορές, μειώνει τα κίνητρα για εργασία.

Οι πιο πάνω δείκτες υπολογίζονται με βάση όλα εισοδήματα και τις κοινωνικές παροχές και συντάξεις.  Αν υπολογίσουμε τον δείκτη κινδύνου φτώχειας πριν τις μεταβιβάσεις και τις συντάξεις, το ποσοστό θα ήταν 38.3% αντί 26.1%.  Αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές παροχές και οι συντάξεις έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωσης της φτώχειας.  Είναι γι’ αυτό το λόγο που οι κοινωνικές παροχές θα πρέπει να είναι στοχευμένες.  Επίσης, η κυβέρνηση θα πρέπει να ενθαρρύνει τις αποταμιεύσεις και να δώσει φορολογικά κίνητρα για συνταξιοδοτικά προγράμματα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δείκτες φτώχειας είχαν επιδεινωθεί κατά την περίοδο 2008 – 2013, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ έχουν βελτιωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια, μέχρι και το 2016.  Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι δείκτες φτώχειας είναι πολύ ψηλότεροι για αλλοδαπούς παρά για Κύπριους. Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού για τους Κύπριους είναι 25% ενώ για αλλοδαπούς είναι 36.4%.

Η Κύπρος δεν συγκρίνεται ευνοϊκά με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε ότι αφορά τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού καθώς επίσης και την κατανομή του εθνικού εισοδήματος.  Ο μέσος όρος για το ποσοστό το πληθυσμού που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό στην ΕΕ ανήλθε στο 23.4% το 2015 ενώ στη Κύπρο στο 28.1% για το ίδιο έτος.  Ο συντελεστής Gini, που δείχνει την ανισότητα στην κατανομή του εθνικού εισοδήματος, στην ΕΕ ήταν 30.1 το 2015 ενώ στην Κύπρο 33.6 το ίδιο έτος.

Μάριος Μαυρίδης, Καθηγητής Οικονομικών Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ, m.mavrides@euc.ac.cy