Η απαγοήτευση των νέων

Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων Κυπρίων και Ελλήνων θεωρεί ότι έχει περιθωριοποιηθεί από την οικονομική κρίση, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου.    Ο κύριος λόγος για την μεγάλη απαγοήτευση που νιώθουν οι νέοι μας είναι τα ψηλά ποσοστά νεανικής ανεργίας που καταγράφονται κάθε χρόνο.   Στην Κύπρο, το ποσοστό ανεργίας ανάμεσα στους νέους ξεπέρασε το 40% και στην Ελλάδα το 50%.  Η ανεργία στους νέους ήταν πάντοτε ψηλότερη από την συνολική ανεργία, όμως η οικονομική κρίση έχει αποκαλύψει ότι το μέγεθος του προβλήματος είναι πολύ μεγάλο.   Η οικονομική κρίση αποκαλύπτει επίσης ότι το πρόβλημα της ανεργίας των νέων έχει βαθιές ρίζες και έχει να κάνει με την διαχείριση της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης, την υπερβολική προσφορά πτυχιούχων, την υπερβολική εκπαίδευση, τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων, τον μεγάλο και πολυδάπανο δημόσιο τομέα, την χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα και άλλα.  Αν δεν καταφέρουμε να εντοπίσουμε τους πραγματικούς λόγους της ανεργίας και να τους αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, τότε το πρόβλημα αυτό δεν θα επιλυθεί σύντομα, έστω και αν η οικονομία ανακάμψει.  Ένα εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να ικανοποιεί την αγορά εργασίας.  Αυτό συμβαίνει σε μικρό βαθμό στη Κύπρο, σε σχέση με άλλες χώρες.  Η αγορά εργασίας στην Κύπρο απαιτεί μεγάλο αριθμό εργαζομένων σε τεχνικά επαγγέλματα τους οποίους εισάγουμε από άλλες χώρες.  Τις τελευταίες δεκαετίες, το εκπαιδευτικό σύστημα στην Κύπρο έχει υποβαθμίσει τα τεχνικά επαγγέλματα τόσο στη μέση όσο και στην ανώτερη εκπαίδευση.  Μόλις πριν δύο χρόνια το κράτος αποφάσισε να προωθήσει τα μεταλυκειακά ινστιτούτα εκπαίδευσης, τα οποία όμως ικανοποιούν μικρό αριθμό φοιτητών, περίπου 3,000.  Από τη δεκαετία του 90, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών μέσης εκπαίδευσης, περίπου το 82%, συνεχίζει για σπουδές σε πανεπιστήμια σε ακαδημαϊκούς τίτλους σπουδών.  Αυτό δημιουργεί υπερπροσφορά στην αγορά εργασίας και ψηλή ανεργία ανάμεσα στους πτυχιούχους.  Η αγορά εργασίας δεν μπορεί να απορροφήσει όλους τους πτυχιούχους και πάρα πολλοί δεν μπορούν να βρουν μια θέση εργασίας ανάλογη τω ν προσδοκιών τους.  Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που οι νέοι μας νιώθουν απαγοήτευση, διότι μετά από μια μεγάλη χρονική διάρκεια σπουδών, δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα προσόντα τους.  Το πρόβλημα της υπερπροσφοράς πτυχιούχων προκαλεί και το πρόβλημα της υπερβολικής μόρφωσης, όπου οι πλείστοι πτυχιούχοι αποκτούν περισσότερα πτυχία και προσόντα από αυτά που απαιτεί η αγορά εργασίας.    Επειδή ο ανταγωνισμός για μια θέση εργασίας είναι μεγάλος,  οι πτυχιούχοι προχωρούν στην απόκτηση δεύτερου πτυχίου, ίσως και επαγγελματικού, για να είναι πιο ανταγωνιστικοί στην διεκδίκηση μιας θέσης εργασίας.  Η υπερβολική μόρφωση όμως δυσκολεύει την εργοδότηση ακόμα περισσότερο αφού οι εργοδότες διστάζουν να προσλάβουν άτομα με περισσότερα πτυχία από αυτά που απαιτεί η θέση, διότι θεωρούν ότι οι πτυχιούχοι θα τους εγκαταλείψουν μόλις βρουν κάτι καλύτερο.  Υπάρχουν και άλλοι λόγοι που προκαλούν ανεργία στους νέους, τους οποίους θα συζητήσουμε σε μεταγενέστερα άρθρα.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας