Τα διάφορα μοντέλα Γενικών Σχεδίων Υγείας

Οι περισσότερες χώρες του πλανήτη δεν διαθέτουν Εθνικά Συστήματα Υγείας που να καλύπτουν ολόκληρο τον πληθυσμό.  Σε πολλές από αυτές τις χώρες μάλιστα δεν υπάρχουν καθόλου κρατικές υπηρεσίες υγείας παρά μόνο ιδιωτικές, οι οποίες βεβαίως χρεώνουν τους ασθενείς.  Ως αποτέλεσμα μόνο αυτοί που έχουν χρήματα μπορούν να απολαμβάνουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με ιδιωτική ασφάλιση ή κατ’ευθείαν από τη τσέπη τους κάθε φορά που επισκέπτονται τον γιατρό ή κάποιο νοσηλευτήριο.  Όσοι δεν έχουν χρήματα, παραμένουν άρρωστοι ή πεθαίνουν.  Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα και είναι γι’ αυτό το λόγο που ένα Γενικό Σχέδιο Υγείας για ολόκληρο τον πληθυσμό, το οποίο να λειτουργεί με επάρκεια, είναι ύψιστη προτεραιότητα σε μια κοινωνία.  Από τις 200 περίπου χώρες του πλανήτη, 40 μόνο διαθέτουν κάποιας μορφής καθολικής  ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τους πολίτες τους.  Όλα τα συστήματα είναι σχεδιασμένα για να καλύπτουν ολόκληρο τον πληθυσμό, για όλες τις θεραπείες, αλλά διαφέρουν ως προς τη φιλοσοφία τους και τον τρόπο λειτουργίας τους.  Βασικά, υπάρχουν τέσσερα μοντέλα Εθνικών Σχεδίων Υγείας τα οποία εφαρμόζονται σήμερα. 

Τα συστήματα υγείας τύπου Beveridge, τα οποία χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τον κρατικό προϋπολογισμό, προσφέρουν ολοκληρωμένη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όλους τους πολίτες.  Τα πλείστα νοσηλευτήρια και κλινικές ανήκουν στο κράτος, το οποίο ασκεί απόλυτο έλεγχο στη δραστηριότητα τους.  Υπάρχει και ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος είτε συνεργάζεται με το δημόσιο είτε λειτουργεί παράλληλα και αυτόνομα.  Όποιος διαθέτει τα χρήματα, μπορεί να αγοράσει υπηρεσίες υγείας από τον ιδιωτικό τομέα.  Τα συστήματα υγείας τύπου Beveridge είναι ιδιαίτερα δημοφιλή ανάμεσα στις λαϊκές μάζες διότι προσφέρονται εντελώς δωρεάν.  Το σύστημα εφαρμόζεται με επιτυχία στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία, στις Σκανδιναβικές χώρες, στην Νέα Ζηλανδία και στην Κούβα, όπου όλα είναι κρατικά. 

Η δεύτερη κατηγορία συστημάτων υγείας είναι του τύπου Bismarck, τα οποία βασίζονται περισσότερο στην κοινωνική ασφάλιση και σε εισφορές από τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, οι οποίες είναι ποσοστό του μισθού.  Όλοι οι εργαζόμενοι μαζί με τις οικογένειες τους είναι ασφαλισμένοι και εισφέρουν σε ένα ή περισσότερα ταμεία.  Τα ταμεία αυτά λειτουργούν ως ασφαλιστικοί οργανισμοί και πληρώνουν για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των μελών τους.  Η Γερμανία για παράδειγμα, διαθέτει 240 διαφορετικά ταμεία, ένα για τον κάθε τομέα ή υποτομέα της οικονομίας. Τα ταμεία αυτά δεν διοικούνται από την κυβέρνηση αλλά από αυτούς που εισφέρουν τα χρήματα, παραμένουν όμως κοινωνικά ταμεία και όχι κερδοσκοπικά.  Τα συστήματα τύπου Bismarck εντοπίζονται στη Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ιαπωνία και Ελβετία. 

Η τρίτη κατηγορία αφορά τα Εθνικά Ασφαλιστικά Σχέδια Υγείας, τα οποία είναι συνδυασμός των δύο προηγούμενων, Bismarck και Beveridge, τα οποία χρηματοδοτούνται από εισφορές αλλά την διαχείριση αναλαμβάνει το κράτος.  Αντί για πολλά ταμεία, το μοντέλο αυτό προβλέπει για ένα μόνο κοινωνικό ασφαλιστικό οργανισμό με ένα ταμείο, το οποίο διαχειρίζεται το κράτος.  Το πλεονέκτημα αυτού του μοντέλου, το οποίο θα υιοθετήσει και η Κύπρος, είναι ότι θα υπάρχει καλύτερος έλεγχος του συστήματος, και οικονομίες κλίμακας στην αγορά υπηρεσιών υγείας και φαρμάκων.  Το σύστημα αυτό εντοπίζεται στον Καναδά, στη Νότιο Κορέα, στην Ταιοβάν, και θα εφαρμοστεί και στην Κύπρο. 

Το τέταρτο μοντέλο Εθνικού Σχεδίου Υγείας αναφέρεται στο φιλελεύθερο σύστημα της ιδιωτικής ασφάλισης, το οποίο επιτρέπει στον κάθε ένα να αγοράσει την ασφαλιστική κάλυψη που επιθυμεί και που σηκώνει η τσέπη του.  Για όσους δεν έχουν χρήματα, το κράτος προσφέρει ένα συγκεκριμένο ποσό (€2,300 ετησίως ανά άτομο στις ΗΠΑ), για να αγοράσουν ασφαλιστική κάλυψη.  Το φιλελεύθερο σύστημα δημιουργεί ανισότητες στο χώρο της υγείας αλλά είναι πιο αποδοτικό, με την έννοια ότι ο κάθε πολίτης αποφασίζει από μόνος του ποια ασφαλιστική κάλυψη τον βολεύει και πληρώνει αυτό που του αναλογεί.  Ο κάθε πολίτης είναι υποχρεωμένος να αγοράσει ασφαλιστική κάλυψη και οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν κάλυψη.

Οποιοδήποτε σύστημα υγείας και αν εφαρμόσει μια χώρα, αυτοί που θα διαθέτουν περισσότερα χρήματα, θα απολαμβάνουν καλύτερη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.  Αυτό θα ισχύει πάντοτε.  Το ζητούμενο είναι ένα σχέδιο υγείας να προσφέρει ισότιμη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε όλους, για όλες τις υπηρεσίες υγείας, έγκαιρα και αποτελεσματικά.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας ΔΗΣΥ