Τα κέρδη των τραπεζών

Οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Κύπρου κατέγραψαν κέρδη κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους επειδή τα καθαρά έσοδα από τόκους ήταν περισσότερα από τις ζημιές που αναγνώρισαν λόγω μη εξυπηρετούμενων δανείων, σε αντίθεση με προηγούμενα τρίμηνα όταν οι ζημιές από μη εξυπηρετούμενα δάνεια ήταν τουλάχιστον διπλάσιες.  Το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων αυξήθηκε λόγω του ότι το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε φάση απομόχλευσης, δηλαδή τα νέα δάνεια είναι λιγότερα από τα αυτά που αποπληρώνονται.  Δεδομένου ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνεχίζουν να υφίστανται αλλά χρεώνονται με ψηλότερο επιτόκιο, το ποσοστό τους ως προς το σύνολο των δανείων είναι μεγαλύτερο από πριν, και υπερβαίνει σήμερα το 60%. Τα καθαρά έσοδα από τόκους, δηλαδή οι τόκοι που εισπράττονται από δάνεια μείον οι τόκοι που πληρώνονται σε καταθέτες ήταν ελαφρώς μειωμένα, παρά το γεγονός ότι τα καταθετικά επιτόκια μειώθηκαν περισσότερο από τα δανειστικά.  Πολλά από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μεταφερθεί από το δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών στις υπηρεσίες είσπραξης ενώ τα νέα δάνεια είναι πολύ λίγα.  Κατά κύριο λόγο, οι τράπεζες αναγνωρίζουν τους τόκους στα εξυπηρετούμενα δάνεια αλλά και στα μη εξυπηρετούμενα, στο κομμάτι για το οποίο δεν έχει γίνει πρόβλεψη ότι δεν θα εισπραχθεί.  Δηλαδή, αν σε ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο, το 40% προβλέπεται ότι δεν θα εισπραχθεί, τότε η τράπεζα αναγνωρίζει τόκους στο 60% του δανείου ενώ παράλληλα, θα πρέπει να έχει ήδη αναγνωρίσει το 40% του δανείου ως μη εισπράξιμο και ως ζημιά για την τράπεζα.  Ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο θα αποφέρει λιγότερα έσοδα από τόκους κάθε χρόνο ενώ παράλληλα θα αποφέρει και ζημιές από την απομείωση που υφίσταται λόγω προβλέψεων, επειδή η πιθανότητα μη είσπραξης του αυξάνεται.   Σε βάθος χρόνου, τα έσοδα από τόκους στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ισοφαρίζουν τις ζημιές που προκαλούν τα δάνεια αυτά,  άλλωστε αυτή είναι και η λογική της μεθοδολογίας αυτής.  Η πιο πάνω μεθοδολογία πηγάζει από τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και έχει ως στόχο την όσο το δυνατόν πιο ομαλή αναγνώριση των εσόδων από τόκους και της ζημιάς από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, έτσι που να μη υπάρχουν απότομες μεταβολές στα κέρδη ή ζημιές των τραπεζών.  Η διαδικασία αναγνώρισης εσόδων από τόκους και ζημιών από προβλέψεις συνεχίζεται μέχρι η τράπεζα να αναγνωρίσει ολόκληρο το ποσό του δανείου ως ζημιά, οπότε σταματά και η αναγνώριση τόκων επί του δανείου.  Βεβαίως, η τράπεζα μπορεί να πουλήσει νωρίτερα το δάνειο σε κάποια άλλη τράπεζα και να αναγνωρίσει τη ζημιά ή μπορεί να οδηγήσει την εμπράγματη εξασφάλιση του δανείου σε εκποίηση.   Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως ακόμα και αν ολόκληρο το δάνειο αναγνωριστεί ως ζημιά, δεν σημαίνει ότι η τράπεζα δεν θα εισπράξει τα χρήματα.  Ο οφειλέτης μπορεί να πληρώσει την τελευταία στιγμή ή η τράπεζα μπορεί να εισπράξει με τη διαδικασία εκποίησης.  Ουσιαστικά, αυτό ήταν και το κίνητρο των ξένων κεφαλαίων που αγόρασαν τις Κυπριακές Τράπεζες.  Με δεδομένα τα πιο πάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στα κέρδη των τραπεζών περιλαμβάνονται ποσά τα οποία οι τράπεζες δεν έχουν εισπράξει, αλλά υπάρχουν και ζημιές τις οποίες μπορεί να εισπράξουν στο μέλλον. 

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας