Συνέχεια του Κεφαλαίου 1 – Μέρος 4

Έχει καλοκαιρέψει για τα καλά.  Οι χωριανοί θερίζουν τα σπαρτά τους με θεριστικές μηχανές για τα επίπεδα χωράφια και με δρεπάνια για όσα βρίσκονται σε πλευρά (ανώμαλες επιφάνειες).  Το θέρος είναι μια εξαιρετικά σκληρή δουλειά αλλά στη δική τους περιουσία είναι κύριοι και αφέντες.  Η χαρά του μαζέματος της σοδειάς τους συνοδεύεται με ανέκδοτα, ιστορίες της ζωής τους, γέλια και τραγούδια.  Η δουλειά ενώνει τους συγγενείς και φίλους που περνούν ώρες και μέρες μαζί.  Τελειώνουν το θέρος στο χωράφι του ενός και στη συνέχεια προχωρούν με το χωράφι του άλλου. Πολύ συχνά πληρώνουν εργάτες από το χωριό ή από διπλανά χωριά για να τους βοηθούν.  Οι ξένοι εργάτες συνήθως κοιμούνται σε χώρους του σπιτιού του αφεντικού τους.  Τα φαγητά τους είναι φτωχικά και απλά, αλλά ευχαριστούν το Θεό που τα προμηθεύει.  Στο χωράφι κανένας δεν περισσεύει.  Εκεί είναι όλη η οικογένεια εκτός των μαθητών σε περίοδο σχολικής χρονιάς.  Νέοι, γέροι, γυναίκες, μωρά, ο καθένας με το ρόλο του.  Ακόμη και τα βρέφη κοιμούνται στα χωράφια, κάτω από θάμνους ή μοσφυλιές.  Δεν υπάρχουν οικιακές βοηθοί για να μπορούν να μένουν στο σπίτι.  Οι μητέρες αφήνουν τη δουλειά τους για να τα θηλάσουν.  Πιστεύουν ότι έχουν περισσότερο γάλα όταν συνοδεύουν το φαγητό με κρασί και κρεμμύδι.  

Τα μικρά παιδιά με τα άσπρα τους καπελάκια, παίζουν με τα στάχυα, τις πέτρες, και τρέχουν στα βουναλάκια.  Όταν διψάσουν πίνουν νερό από τις στάμνες και ξαπλώνουν λίγο να ξεκουραστούν.  

Τα περισσότερα μεσημέρια το φαγητό ετοιμάζεται στο χωράφι.  Βάζουν μια κατσαρόλα πάνω σε δυο πέτρες και στη μέση τα ξύλα, τα οποία ανάβουν για το μαγείρεμα.  Το ταπεινό πουργούρι πιλάφι γίνεται τόσο νόστιμο με λάδι ελιάς, κρεμμύδι και φρέσκες ντομάτες.  Για τους πεινασμένους εργάτες δεν υπάρχει καλύτερο φαγητό.  Συνοδεύεται με ελιές και χορταρικά και χαλλούμι. Το σπιτίσιο ψωμί, τυλιγμένο σε ρούχινη πετσέτα για να διατηρείται μαλακό είναι πάντοτε το συμπλήρωμα του φαγητού για να καταλαγιάσει την πείνα τους.  Όση ποσότητα φαγητού και να φτιάξει κάποιος, δεν είναι αρκετή για να κορέσει την πείνα τους.

Πιο πέρα, τα ζώα τους περιμένουν υπομονετικά λίγο νερό για να ξεδιψάσουν.  Οι θεριστές ξεκουράζονται λίγο και συνεχίζουν μέσα στον καυτό ήλιο μέχρι τη δύση του, όπου αποκαμωμένοι από την κούραση μαζεύουν τα πράγματά τους, τα παιδιά και τα ζώα τους και κατευθύνονται για το σπίτι.  Ευλόγησε ο Θεός τους κόπους τους και πήγαν όλα καλά και σήμερα.  

Για την οικοκυρά, στο σπίτι θα ξεκινήσει ένας άλλος αγώνας μέχρι να πέσουν όλοι να κοιμηθούν.  Πριν σουρουπώσει, ανάβει το καπνιστήρι με φύλλα ελιάς και κάνει ένα γύρο στο σπίτι να καπνίσει πρώτα τις εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων και μετά όλα τα μέλη της οικογένειας ή/και των φιλοξενούμενων της.  «Προστάτευσε μας Κύριε από το κακό μάτι και κράτησε μακριά κάθε κακό από την οικογένεια μας», εύχεται… η oικοκυρά.

Τέλος Ιουνίου και τα σχολεία κλείνουν.  Ο πατέρας ανακουφίζεται διότι τώρα θα έχει βοήθεια στα χωράφια από όλα τα παιδιά του.  Όλο τον Ιούλιο είναι ο καιρός του μαζέματος της φακής και του ροβιού (φυτό που χρησιμοποιείται για τροφή των ζώων).  Η δουλειά αυτή δε γίνεται με καμιά μηχανή επειδή είναι πολύ χαμηλά και ευαίσθητα φυτά όταν ωριμάσουν και κάνουν σπόρο.  Γίνεται μόνο χειρονακτικά και σε σκυφτή θέση. Οι ώρες εργασίας είναι πολύ πρωϊνές και όση ώρα διαρκεί η ομίχλη.  Δε μπορώ να πω με ακρίβεια τί ώρα ξυπνούμε για το χωράφι, λόγω μη ύπαρξης ρολογιών.  Το μόνο που ξέρω είναι ότι μόλις η μητέρα έρθει να μας ξυπνήσει αισθάνομαι ότι είναι αδύνατο να είναι αληθινό, αφού μόλις πριν μερικά λεπτά με έχει πάρει ο ύπνος.  Ντύνομαι με κλειστά μάτια και μπαίνω τρέμοντας στην υγρή καρότσα όπου συνεχίζω τον ύπνο μου καθιστή μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας.  Πόσο θα χαιρόμουν να μην υπάρχει ομίχλη για να κοιμηθώ μέχρι να ξημερώσει! Έχω τόση ανάγκη από ύπνο σαν μικρό παιδί!  Λόγω του σκότους, η μητέρα μου πριν μας ξυπνήσει αγγίζει τα αυτιά του γαϊδουριού για να ελέγξει αν υπάρχει ομίχλη.

Η μόνη μου χαρά είναι ο σκύλος που μας συνοδεύει χαρούμενος τρέχοντας από τη μια μέχρι την άλλη άκρη της καρότσας και γαβγίζοντας στους σκύλους που συναντούμε κατά το πέρασμά μας από τα διάφορα σπίτια του χωριού. Κάποτε στην καρότσα παίρνουμε και το αρνί που αγόρασε ο πατέρας μου για να βόσκει μέχρι την επιστροφή μας.  

Επιτέλους η ομίχλη διαλύθηκε και ο ήλιος έφτασε αρκετά ψηλά.  Οι γονείς μας θα εργαστούν για μια ώρα ακόμη, αλλά εμείς σαν παιδιά δεν μπορούμε να συνεχίσουμε και έτσι έχουμε την άδεια να επιστρέψουμε στο σπίτι περπατητοί.  Οι κίνδυνοι για μας είναι λιγοστοί επειδή ο κόσμος είναι ειλικρινής και αγνός και δε φοβόμαστε στο δρόμο για το σπίτι. Όλο χαρά φτάνουμε στο πατρικό μας και εγώ τρέχω να κάνω ένα ντους για να καθαριστώ από τη σκόνη.  Τώρα δροσίστηκα και βάζω το καθαρό και σιδερωμένο μου φόρεμα και τα πλαστικά έχρωμα καλοκαιρινά μου σαντάλια.  Στρώνω το κρεβάτι μου και ξαπλώνω από πάνω 2-3 ώρες να ξεκουραστώ.  Αυτό συμβαίνει σχεδόν ολόκληρο τον Ιούλιο. 

Τέλειωσε και ο Ιούλιος με το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα.  Διάρκεσε τρεις μέρες και το επισκέφτηκαν χιλιάδες προσκυνητές από όλη την Κύπρο.  Το λεωφορείο του χωριού έκανε διαδρομές πολλές φορές την ημέρα και πήγα με τους γονείς μου δυο φορές, για να μου αγοράσουν παιγνίδια ως ανταμοιβή για την εργασία μου στα χωράφια. Το ένα βράδυ πήγαμε και στον κινηματογράφο, όπου παρακολουθήσαμε θρησκευτικό έργο. Το πανηγύρι αυτό και τα δώρα, ήταν το κίνητρό μας στην εργασία μας για όλο το μήνα που πέρασε.

Επί τέλους είμαστε ελεύθεροι να χαρούμε την ελευθερία του καλοκαιριού μέχρι το Σεπτέμβρη που θα ανοίξουν τα σχολεία.  Στους δρόμους τα παιδιά είναι μαζεμένα σε μικρές παρέες και παίζουν με βόλους, λιγκρί, βασιλιά (σκάλα), κρυφτό, τρεχτό, σχοινί, βόλεϊ, γερμανικό, ποδόσφαιρο, και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, με κούκλες και επιτραπέζια παιγνίδια.  Τα κορίτσια αρχίζουν το εργόχειρο από το Δημοτικό και φτιάχνουν πολλά κεντήματα μέχρι την ενηλικίωση και το γάμο τους.  Για τα τυχερά παιδιά υπάρχουν τα παραμύθια, όπου μαζεύονται σε μικρές παρέες, διαβάζει ο ένας και οι άλλοι ακούουν, ενώ εργάζονται σπάζοντας και ξεφυλλίζοντας κουκιά για το φαγητό τους. Υπάρχουν αγόρια που έχουν ποδήλατα και τρέχουν πάνω-κάτω στους δρόμους.  Για τα κορίτσια αυτό είναι κάτι σπάνιο.

Τα πρωϊνά πηγαίνω καθημερινά στη λειτουργία και χαίρομαι να βοηθώ σε οτιδήποτε χρειαστεί.  Απολαμβάνω την ηρεμία και τη γαλήνη της ζωής του χωριού σε αργούς ρυθμούς και δεν έχω ανάγκη από ταξίδια και διακοπές.  Μου αρκεί το παιγνίδι στους δρόμους και στ’ αλώνια και την επίσκεψη σε σπίτια συγγενικών προσώπων ή φίλων.

Βεβαίως υπάρχουν μερικές οικογένειες που διοργανώνουν εκδρομές με γαϊδούρια, αυτοκίνητα και λεωφορεία σε διάφορα προσκυνήματα.  Κουβαλούν μαζί τους σεντόνια, κουβέρτες, μαξιλάρια και τρόφιμα για να διανυκτερεύσουν στο χώρο του προσκυνήματος και να το ρίξουν στη διασκέδαση. Επιστρέφοντας φέρνουν μαζί τους αγιασμένο νερό, διάφορα οπωρικά, σουσούκο, σισαμόπητες, κούννες και άλλα.

Η δική μου χαρά και διασκέδαση κατά τις Κυριακές του καλοκαιριού είναι να παίρνω το λεωφορείο με τα αδέλφια μου μετά τη λειτουργία και να πηγαίνω στη θάλασσα των Πανάγρων, της Αϊρκώτισσας, του Πέντε και Έξι Μίλι και πολύ σπάνια σε άλλες περιοχές.  Τόση είναι η αγάπη μου για το κολύμπι, που τις χειμερινές νύκτες βλέπω εφιαλτικά όνειρα ότι η θάλασσα στεγνώνει και γίνεται χωράφι με στάχυα. Χωρίς πολυτέλειες και απαιτήσεις, παίρνουμε μαζί μας πρόχειρο φαγητό και μετά το θαλάσιο μπάνιο μας στεγνώνουμε στον ήλιο.  Παίρνουμε το λεωφορείο για την επιστροφή μας και μετρούμε τις μέρες μέχρι την επόμενη Κυριακή.

Την περίοδο αυτή, οι περισσότερες οικοκυρές ετοιμάζουν σπιτίσιο πουργούρι και τραχανά.  Πολύ συχνά παίρνουμε γάλα από βοσκούς και η μητέρα ετοιμάζει τα χαλλούμια στο σπίτι.  Χαίρομαι να βοηθώ όπου υπάρχει ανάγκη.  Αυτό που με φοβίζει όμως είναι το κόψιμο του ζυμωμένου τραχανά στις στέγες των διάφορων σπιτιών.  Συνήθως τον κόβουν σε ψηλά δώματα (στέγες) όπου δεν μπορούν να ανέβουν οι σκύλοι και οι γάτες.  Η μητέρα μου με στέλλει στις διάφορες οικογένειες για βοήθεια, αλλά δεν μπορώ να ξεπεράσω το φόβο του ύψους.

Πλησιάζει η γιορτή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, προστάτη του χωριού μας, και όλες οι οικογένειες είναι στο πόδι.  Καθαρίζουν τα σπίτια τους και τις αυλές τους. Ασπρίζουν τους τοίχους και φτιάχνουν ψωμιά και γλυκά.  Όλοι πρέπει να φορέσουν κάτι καινούργιο, ή τουλάχιστον καθαρό.  Γι’ αυτό οι ράφτες και ράπτριες εργάζονται εντατικά να τους προλάβουν όλους.  Μέχρι και καπελάκια για την εκκλησία με συνθετικό μπεζ νήμα έχουν να μπλέξουν οι μητέρες για τα κορίτσια τους.  Συναγωνίζονται ποια θα φαίνεται ομορφότερη.  Η δική μου μητέρα μας ράβει η ίδια τα ρούχα μας χωρίς να κάνει μαθήματα ραπτικής.  Χρειαζόμαστε πολλές πρόβες αλλά το αποτέλεσμα είναι τέλειο.

Στη λειτουργία τα κορίτσια δε ντύνονται με παντελόνια.  Φορούν επίσημα φορέματα και στο κεφάλι συνήθως δαντελένιο σάλι ή επίσημο καπελάκι.  Τα παιδιά του δημοτικού σχολείου παίζουν στο προαύλιο της εκκλησίας πριν τη λειτουργία και ακολούθως μπαίνουν σε δύο  σειρές κατά ύψος, ξεκινώντας από την πίσω πλευρά της εκκλησίας.  Τα αγόρια προχωρούν στην είσοδο από τη βόρεια πλευρά και τα κορίτσια από τη νότια, πάντοτε με ελληνικούς ψαλμούς και προσευχές, εισέρχονται στην εκκλησία με σεβασμό και κάθονται στους πρώτους πάγκους (δεξιά τα κορίτσια και αριστερά τα αγόρια).  Συνεχίζουν τις προσευχές μέχρι να αρχίσει η λειτουργία.  Οι άνδρες συνήθως κάθονται πίσω από τα παιδιά και ακολουθούν οι γυναίκες και τα κορίτσια.  Πολύ σπάνια θα δει κάποιος ζευγάρια να κάθονται μαζί.  Πολλοί νέοι που δε βρίσκουν θέση να καθίσουν, στέκονται στο πίσω μέρος της εκκλησίας.

Πολλές οικογένειες φιλοξενούν για φαγητό και ύπνο φίλους από άλλα Μαρωνίτικα χωριά κατά τη γιορτή αυτή, λόγω της μη ύπαρξης συγκοινωνίας για να επιστρέψουν στα χωριά τους αυθημερόν.

                                                                                                  Συνεχίζεται .........................