*Η μείωση της ανεργίας και η διαφυγή εγκεφάλων*

Η μείωση της ανεργίας σε Κύπρο και Ελλάδα δεν οφείλεται στην ανάπτυξη της
οικονομίας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αλλά στο γεγονός ότι
πολλοί μακροχρόνια άνεργοι δεν ψάχνουν πλέον για εργασία και λόγω της
μετανάστευσης μέρος του εργατικού δυναμικού σε άλλες χώρες προς αναζήτηση
εργασίας.  Αυτή η εξέλιξη είναι αρνητική καθώς αφήνουμε άλλες χώρες
αξιοποιούν το εργατικό μας δυναμικό, από την άλλη όμως είναι καλύτερα να
εργάζεται κάποιος στο εξωτερικό παρά να είναι άνεργος στη χώρα του.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η
ανεργία στην Ελλάδα υποχώρησε από το 27.2% στο 25.5%.  Ανάλογη εικόνα
καταγράφει και η Κύπρος, γι’ αυτό η ανάλυση πιο κάτω αφορά και τις δύο
χώρες.  Το φαινόμενο της διαφυγής εγκεφάλων ή braindrain όπως αποκαλείται
στη διεθνή βιβλιογραφία, είναι ένα φαινόμενο που αντιμετωπίζουν πολλές
χώρες, κυρίως αναπτυσσόμενες, διαθέτουν υπερπροσφορά πτυχιούχων και
επιστημόνων, οι οποίοι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν στις χώρες τους ή
μπορούν να κερδίσουν περισσότερα στο εξωτερικό.  Το μεγαλύτερο πρόβλημα το
έχουν η Κίνα και η Ινδία όπου εκατομμύρια πτυχιούχοι μεταναστεύουν σε άλλες
χώρες.  Το παράδοξο είναι ότι ενώ χώρες που υποφέρουν από διαφυγή εγκεφάλων
διαθέτουν πληθώρα θέσεων εργασίας για ανειδίκευτους εργάτες, διαθέτουν
επίσης και υπερπροσφορά πτυχιούχων.  Ο λόγος είναι ότι οι πτυχιούχοι
κερδίζουν περισσότερα από τους μη πτυχιούχους, σύμφωνα με τις ακαδημαϊκές
μελέτες.  Είναι λοιπόν λογικό, για τον κάθε απόφοιτο λυκείου να θέλει να
σπουδάσει, διότι από τη μια αποκτά τη μόρφωση που του αρέσει και από την
άλλη κερδίζει περισσότερα χρήματα.  Μια αναπτυσσόμενη χώρα, η οποία δεν
έχει αναπτύξει πλήρως την οικονομία της δεν έχει αρκετές θέσεις εργασίας
για να ικανοποιήσει την υπερπροσφορά επιστημονικού προσωπικού, και έτσι οι
νέοι πτυχιούχοι αναγκάζονται να μεταναστεύσουν.  Η διαφυγή εγκεφάλων,
δημιουργεί προβλήματα στις χώρες προέλευσης τους, όπως μείωση της
ανάπτυξης, απώλεια εσόδων από φόρους.  Επιπλέον, η διαφυγή εγκεφάλων
εγκυμονεί κινδύνους για στη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Οι πτυχιούχοι επιστήμονες που διαφεύγουν  ή παραμένουν στο εξωτερικό μετά
τις σπουδές τους, είναι συνήθως νέοι άνθρωποι που έχουν ολόκληρη τη ζωή
μπροστά τους, να εργαστούν, να παράγουν, να πληρώσουν φόρους και να
εισφέρουν στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.   Οι συνταξιούχοι παραμένουν
στη χώρα και οι συντάξεις τους πληρώνονται από τις εισφορές των
εργαζομένων.   Από την άλλη, θα έλεγε κανείς ότι είναι δικαίωμα του κάθε
ανθρώπου να ζει και να εργάζεται σε όποια χώρα επιθυμεί, και δεν πρέπει να
τίθενται περιορισμοί στη διακίνηση του.  Άλλωστε θα ήταν «έγκλημα» για μια
χώρα να καθηλώσει τους επιστήμονες της εντός των γεωγραφικών της ορίων, ενώ
θα μπορούσαν να παράγουν και να διαπρέψουν σε μια άλλη χώρα.  Το πρόβλημα
της διαφυγής εγκεφάλων λοιπόν δεν λύνεται με περιορισμούς στη διακίνηση
εργατικού δυναμικού αλλά με έξυπνη οικονομική ανάπτυξη και την δημιουργία
νέων θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας.  Παράλληλα, επιβάλλεται
όπως τα ακαδημαϊκά ιδρύματα να εξετάζουν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας
πριν αποφασίσουν ποια προγράμματα θα προσφέρουν.  Διότι δεν είναι υπερβολή
να ισχυρισθούμε ότι τα πανεπιστήμια μας απλά παράγουν ανεργία με τα χρήματα
των φορολογουμένων.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας