Αλλάζουν τα δεδομένα στην αγορά ενέργειας

Η απόφαση του Οργανισμού Πετρελαϊκών Εξαγωγικών Χωρών (OPEC) να μην προχωρήσει στη μείωση της παραγωγής πετρελαίου προκάλεσε περαιτέρω μείωση της τιμής του στις διεθνείς αγορές. Αν και η απόφαση του Οργανισμού ήταν αναμενόμενη, τις αμέσως επόμενες ημέρες η τιμή του μαύρου χρυσού υποχώρησε κάτω από τα $70 το βαρέλι και η τάση είναι πτωτική. Η συνεχής μείωση της τιμής του μαύρου χρυσού οφείλεται σε τρεις παράγοντες, την αξιοποίηση τεραστίων αποθεμάτων σχιστόλιθου (shalegas) σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, στη μείωση της εξάρτησης των χωρών που εισάγουν πετρέλαιο από συγκεκριμένες χώρες όπου υπάρχει ένταση, και στη μείωση της ζήτησης για πετρέλαιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής διαθέτουν τεράστιες ποσότητες σχιστόλιθου (shalegas),  αρκετές για να της δώσουν τη δυνατότητα σε μερικά χρόνια να εξάγει ενέργεια αντί να εισάγει, και να μην εξαρτάται πλέον από συγκεκριμένες χώρες για τις προμήθειες ενέργειας.  Η εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από χώρες που παράγουν και εξάγουν πετρέλαιο ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που διατηρούσε ψηλά την τιμή του μαύρου χρυσού, ενώ η αβεβαιότητα που επικρατούσε ήταν υπεύθυνη για τις μεγάλες διακυμάνσεις στην τιμή του πετρελαίου. Σε μερικές από τις χώρες που παράγουν πετρέλαιο, Ιράκ, Ιράν, Νιγηρία, Λιβύη κλπ, υπάρχει ένταση, έλλειψη σταθερότητας και αβεβαιότητα ως προς την απρόσκοπτη ροή πετρελαίου στις αγορές, με αποτέλεσμα οι αγορές πετρελαίου να αντιδρούν έντονα, λόγω του ενδεχόμενου μείωσης της προσφοράς, και να σπρώχνουν τις την τιμή πετρελαίου προς τα πάνω. Σήμερα τα δεδομένα της αγοράς έχουν αλλάξει.  Η παραγωγή ενέργειας δεν είναι πλέον συγκεντρωμένη σε μερικά σημεία του πλανήτη όπου υπάρχει ένταση αλλά σε πολύ περισσότερα σημεία.  Επίσης, το πετρέλαιο δεν είναι πλέον κυρίαρχο στοιχείο στην παραγωγή ενέργειας ούτε είναι αναντικατάστατο.  Το φυσικό αέριο είναι ένας σοβαρός παίχτης στην αγορά ενέργειας και θεωρείται ως υποκατάστατο του πετρελαίου σε τομείς όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οικιακή και εμπορική χρήση.  Τώρα η τεχνολογία επιτρέπει τη χρήση φυσικού αερίου στον τομέα των μεταφορών.  Αξίζει να σημειωθεί ότι το φυσικό αέριο είναι πολύ πιο φθηνό στις αγορές σε ισοδύναμους όρους ενέργειας.  Για παράδειγμα, με τα σημερινά δεδομένα της αγοράς ένα εκατομμύριο BTU’s (BritishThermalUnits), κοστίζει $12 σε πετρέλαιο και $4 δολάρια σε φυσικό αέριο.  Το φυσικό αέριο είναι πιο φθηνό από το πετρέλαιο εδώ και αρκετά χρόνια, και λογικά θα ανέμενε κανείς ότι θα αντικαθιστούσε το πετρέλαιο στη παραγωγή ενέργειας.  Όμως, η μετάβαση από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο δεν είναι εύκολη υπόθεση.  Η παραγωγή και μεταφορά του φυσικού αερίου από το σημείο παραγωγής στο σημείο κατανάλωσης χρειάζεται υποδομές, οι οποίες χρειάζονται χρόνια να γίνουν.  Για παράδειγμα, στην Κύπρο και σε άλλες χώρες, η χρήση φυσικού αερίου για οικιακή χρήση απαιτεί δίκτυο που να καλύπτει ολόκληρη τη χώρα, παρόμοιο με αυτό της ύδρευσης.  Για να χτιστεί μια τέτοια υποδομή θα περάσουν αρκετά χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο μέλλον, το φυσικό αέριο θα είναι η κυρίαρχη πηγή ενέργειας για ολόκληρο τον πλανήτη.  Η μείωση της τιμής του μαύρου χρυσού και της ενέργειας γενικά αναμένεται ότι θα προσδώσει μια σημαντική ώθηση στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, καθώς η ενέργεια αποτελεί σημαντικό μέρος του κόστους μιας επιχείρησης και ενός νοικοκυριού.  Οι χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, ανάμεσα τους και η Κύπρος, επωφελούνται από τη μείωση της τιμής του, ενώ οι χώρες που εξάγουν πετρέλαιο ζημιώνουν από τη μείωση της τιμής.  Η Ρωσία για παράδειγμα, με μερίδιο 11% της παγκόσμιας αγοράς, αναμένεται ότι θα απωλέσει έσοδα ύψους €100 δις για το 2014, εξ’ αιτίας της μείωση της τιμής.  Παράλληλα η Ρωσία θα χάσει άλλα €40 δις από τις κυρώσεις της Δύσης εναντίον της λόγω της στάσης της στο θέμα της Ουκρανίας.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Επαρχίας Κερύνειας