Η παγίδα του αποπληθωρισμού

Οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών συνεχίζουν να υποχωρούν στην Κύπρο, λόγω της μειωμένης εγχώριας ζήτησης, της εσωτερικής υποτίμησης και του έντονου ανταγωνισμού στην αγορά.  Για αρκετούς ανθρώπους, η μείωση των τιμών είναι μια πολύ θετική εξέλιξη διότι αυξάνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.  Ως αποτέλεσμα, το κόστος ζωής μειώνεται και το βιοτικό επίπεδο ανεβαίνει.  Αυτή ειναι η γενική αντίληψη ανάμεσα στους ανθρωπους που ζουν την καθημερινότητα.  Η πραγματικότητα όμως είναι ότι διαφορετκή αφού οι θετικές αυτές παρενέργειες της μείωσης των τιμών έχουν μικρή διάρκεια.  Αν η μειώση των τιμών έχει μεγάλη διάρκεια, οι ενέργειες αυτές θα προκαλέσουν οικονομική ύφεση και ανεργία διαρκείας.  Διότι η μείωση των τιμών μειώνει τις πωλήσεις των επιχειρήσεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα αναγκαστούν να μειώσουν τα κόστη τους και τις επενδύσεις τους.  Επίσης, σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού οι αγοραστές αναβάλλουν τις αγορές τους αναμένοντας τις τιμές να υποχωρήσουν ακόμα περισσότερο.  Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να πουλήσουν αυτά που έχουν παράξει και έτσι προγραμματίζουν να παράγουν λιγότερα την επόμενη χρονιά.  Η μείωση της κατανάλωσης και των επενδύσεων προκαλεί οικονομική ύφεση και ανεργία.  Τα φαινόμενα αυτά δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο αποπληθωρισμού, οικονομικής ύφεσης και ανεργίας, ο οποίος διαρκεί σε βάθος χρόνου.  Αρκεί να αναφέρουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέφεραν επτά συνεχή χρόνια από αποπληθωρισμό, κατά τη διάρκεια της της μεγάλης ύφεσης που ξεκίνησε το 1929, ενώ η Ιαπωνία υποφέρει από αποπληθωρισμό και τις συνέπειες του από το 1991 μέχρι σήμερα, μετά το σκάσιμο της φούσκας του χρηματιστηρίου και των ακινήτων.  Όλες οι προσπάθειες της κυβέρνησης της Ιαπωνίας να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να μειώσει τα επιτόκια στο μηδέν για να τονώσει την εγχώρια ζήτηση, όχι μόνο δεν πέτυχαν, αλλά ανέβασαν το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας στο ψηλότερο στον κόσμο, ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.  Ο αποπληθωρισμό είναι ο φόβος και ο τρόμος των Κεντρικών Τραπεζών, οι οποίες προσπαθούν με κάθε τρόπο να αυξήσουν την εγχώρια ζήτηση για να τον καταπολεμήσουν.  Οι Κεντρικές Τράπεζες των ανεπτυγμένων χωρών έχουν θέσει ως στόχο την γενική αύξηση των τιμών γύρω στο 2%, μια αύξηση που θεωρείται ικανή να διατηρήσει την εγχώρια ζήτηση σε ικανοποιητικά επίπεδα.  Για να το πετύχουν αυτό, οι Κεντρικές Τράπεζες χρησιμοποιούν συμβατικά όπλα όπως είναι το βασικό επιτόκιο με το οποίο δανείζουν τις τράπεζες και η περιορισμένης έκτασης αγορά κρατικών ομολόγων που αυξάνουν τη ρευστότητα των τραπεζών και των επενδυτών (που τα είχαν αγοράσει).  Με τον τρόπο αυτό οι τράπεζες ενθαρρύνονται να δανείζουν περισςότερα στην οικονομία. Όταν τα συμβατικά όπλα δεν πετυχαίνουν το στόχο τους, οι Κεντρικές Τράπεζες χρησιμοποιούν μη συμβατικά όπλα, όπως είναι η ποσοτική χαλάρωση, η οποία είναι εκτύπωση χρημάτων και αγορά κρατικών και εταιρικών ομολόγων ή ακόμα και η αγορά πακετοποιημένων δανείων, απελευθερώνοντας έτσι χρήματα στις τράπεζες, διαθέσιμα για δανεισμό.  Βεβαίως εδώ ισχύει και το αρχαίο ρητό "συν Αθηνά και χείρα κείνει", δηλαδή, η διάθεση χρημάτων δεν είναι αρκετή.  Για να επιτευχθεί ο στόχος της αναχαίτισης του αποπληθωρισμού και της τόνωσης της εγχώριας ζήτησης, θα πρέπει να υπάρξει και το ανάλογο ενδιαφέρον για δάνεια.  Θα πρέπει δηλαδή οι τράπεζες να χαλαρώσουν τους όρους δανειοδότησης προς τους ενδιαφερόμενους, χωρίς όμως να διακινδυνεύουν τα χρήματα των καταθετών.

Marios Mavrides