Ο Ασώματος είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμιακά Μαρωνίτικο χωριό στη Κύπρο κατά τον 20oν και 21ον αιώνα καθώς και το μεταναστευτικό δημιούργημα Χριστιανών Μαρωνιτών, οι οποίοι ήλθαν στην Κύπρο κατά τον 13ον αιώνα.
Οι πρόγονοι μας είναι απόγονοι των αρχαίων Φοινίκων ,που δεν ήσαν ’ραβες, αλλά κάτοικοι της Συρίας και της Αντιόχειας . Αργότερα οι περισσότεροι είχαν εκχριστιανιστεί και ήσαν μάλιστα από τους πρώτους χριστιανούς ,οι οποίοι ανή καν στην εκκλησία της Αντιόχειας. 
Είναι δε οι μόνοι χριστιανοί, που μέχρι σήμερα διατηρούν και περιλαμβάνουν στη λειτουργία τους, Αραμαϊκούς ύμνους , που εκφράζονται στην Αραμαϊκή, την γλώσσα του Ιησού Χριστού. Ενώ ο Μαρωνίτης ιερέας είναι ο μόνος, που προφέρει μέχρι σήμερα τα ’για Λόγια της Μετουσίωσης στην Αραμαϊκή γλώσσα, όπως τα είπε ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός.
Έζησαν με δυνατή χριστιανική πίστη ,εμπνευσμένοι και μιμούμενοι τον Μεγάλο τους Προστάτη ,τον ’γιο Μάρωνα ,ερημίτη και θαυματουργό. ΄Εζησε τον 4ον αιώνα κοντά στο όρος Ταύρος της Μεγάλης Απαμίας, στη Μεγάλη Συρία, τμήμα τότε της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στις αρχές του 5ου αιώνα (410μ.χ.)ο ’γιος Μάρωνας απέθανε και οι Μαρωνίτες για να συνεχίσουν το θεάρεστο έργο του, έκτισαν την Μονή του κοντά στο ποταμό Ορόντη, στην Απαμία της 2ης Συρίας περί τα μέσα του 5ου αιώνα. Εκεί είχε την έδρα του ο Γενικός Ηγούμενος Μαρω νίτικων Μονών της Συρίας και του Λιβάνου.
Ένδειξη της δυνατής τους πίστης ,ήταν η σθεναρή στάση που τήρησαν κατά την Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451 μ.χ., που αποφάσισε, ότι ο Ιησούς έχει δύο φύσεις, την Θεϊκή και την ανθρώπινη. Οι Μαρωνίτες τάχθηκαν με την απόφαση της Συνόδου και την Καθολική εκκλησία .Ξέσπασε αναταραχή και 350 από αυτούς, μαρτύρησαν στη διένεξη, που ξέσπασε με τους αντίθετους της απόφα σης της Συνόδου, τους μονοφυσίτες ή μονοθελητές. Η εκκλησία μας δε, τιμά την μνήμη των 350 μαρτύρων, στις 30 Ιουλίου.

Οι Μαρωνίτες ήλθαν στη Κύπρο κατά διάφορα χρονικά διαστήματα από τον 7ον αιώνα μέχρι και τον 14ον αιώνα, ανάλογα με την εσωτερική κατάσταση της χώρας προέλευσης τους, δηλαδή την Μεγάλη Συρία και την Παλαιστίνη...
Κατά τον 6ον αιώνα ,κατατρεγμένοι από τις επιδρομές των Αράβων και Σαρα κινών, εγκατέλειψαν την Μεγάλη Συρία και πολλοί Μαρωνίτες πήγαν και έκτισαν τις κατοικίες τους γύρω στο χώρο της Μονής του Προστάτη τους, ενώ πολλοί άλ λοι την επισκέπτονταν πολύ συχνά ,για να προσευχηθούν μαζί Του .Μεταξύ των θαυμαστών και φίλων του ήταν ο ιεράρχης Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που υπηρετούσε στην Κωνσταντινούπολη .Σε επιστολή του μάλιστα προς αυτόν, τον παρακαλεί ,όπως μην τον ξεχνά στις προσευχές του.
Ο Μεσαιωνικός ιστορικός συγγραφέας Μ.L.de Μας Latrie, αναφέρει, ότι στα τέλη του 7ου αιώνα, πρωτοεμφανίζονται οι Μαρωνίτες στη Κύπρο, Δεν αποκλείεται να έγινε η πρώτη και μικρή αριθμητική μετανάστευση τους , λόγω της αιματηρής θρη 
σκευτικής διαμάχης, που ξέσπασε στις περιοχές τους, μεταξύ των Βυζαντινών και Ιακωβιτών αλλά και των Ισλαμιστών κατακτητών. 

H επόμενη μετανάστευση Μαρωνιτών σε μικρές ομάδες στη Κύπρο, έγινε μετά από τις επιδρομές των Αράβων στη Μεγάλη Συρία, τον 8ον αιώνα. Επίσης ιστορικά έχουμε και την ίδρυση της πρώτης αποικίας των Φοινίκων στο Κίτιο της Κύπρου, τον 9ον αιώνα (820μ.χ.) για εμπόριο. Σε όλες τις Φοινικικές τους αποικί ες έφεραν ειρηνικά, τόσο το αλφάβητο όσο και τον πολιτισμό τους. 
Κατά την διάρκεια των μεταναστεύσεων του 8ου αιώνα, χριστιανοί Μαρωνίτες από το Κούρ του Λιβάνου ιδρύουν τον Κορμακίτη, στη τοποθεσία Γαλέλα, κοντά στο ακρωτήρι «Κρομίου-άκρα». Ελπίζοντας, ότι θα γυρίσουν γρήγορα στο Κούρ, έλεγαν «Ναχνιζήνα ουα Κουρ μάζιτ», δηλαδή εμείς ήρθαμε, αλλά το Κούρ όχι. Αργότερα το «Κουρμαζίτι» ελληνικοποιήθηκε και έγινε Κορμακίτης. Λόγω των Αραβικών επιδρομών και άλλων πειρατών, το 1534μ.χ. μετεφέρθη ο Κορμακίτης κοντά στην σημερινή του ασφαλέστερη τοποθεσία, όπου έκτισαν εκκλησία αφιε ρωμένη στον ΄Αγιο Γεώργιο. Όταν επισκεφθήκαμε το Κούρ με την εφηβική νεολαία Μαρωνιτών Κύπρου, έκπληκτοι είδαμε όμοιαν εκκλησία, αφιερωμένη στον ’γιο Γεώργιο, όπως και στον Κορμακίτη, καθώς και μία κτιστή βρύση νε ρού, μπροστά από την εκκλησία, όπως και στο Κορμακίτη. 

Μέχρι το 1974 ήταν το μεγαλύτερο Μαρωνίτικο χωριό στη Κύπρο με 1800 κατοίκους, που συνέχισαν να ζούν στη δική τους κλειστή κοινωνία, διατηρώντας έτσι την Αραβική γλώσσα(ανάμικτη με τούρκικα,κ.α.) και τα θρησκευτικά τους ιδεώδη. Ενώ ο πληθυσμός του χρονολογικά ήταν το 1570 με 850, το 1841 μειώθηκε στους 200 λόγω των τουρκικών καταπιέσεων και το 1901 ανήλθαν στους 513. Κατά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 αριθμούσε 1115 κατοίκους.

Σύμφωνα με ιστορική αναφορά το 1310μ.χ. κρύβονταν στον Κορμακίτη, ο κόμης Φίλιππος και ο αδελφός του Ιωάννης ντε Ιμπελιέν, περιμένοντας καράβι, για να τους περάσει απέναντι στη Καραμανία »Ο κόμης Φίλιππος ντΊμπελέν ο νεώτερος,«κρυβόταν», ήταν με τον κοντόσταβλο στον Κορμακίτη το 1310μ.χ. όπου υπήρχαν Σύριοι τσιγγάνοι. Ο βασιλιάς έστειλε 100 ιππείς και 150 καλά οπλισμένους άνδρες πεζικού να φέρουν τον κόμη της Γιάφφα, που έμενε στον Κορμακίτη. Κάλεσε τους Ιππότες που έμεναν στον Κορμακίτη να παρουσιαστούν με μουλάρια ,δίχως τα εκπαιδευμένα άλογα, δίχως τους μεταλλικούς θώρακες και περικεφαλαίες στο Μανσέλ ντε Μπολλόν βασιλιάς της Αρμενίας. ΄Ηθελε να εξουδετερώσει όλους τους αντιβασιλικούς, που έμεναν στο Κορμακίτη. Έβαλε φρουρά στην Αρχιεπισκοπή (οίκος των Ιωαννιτών)για να μην καταφύγουν εκεί. Ο κοντόσταβλος Χαμερίν συνοδευόμενος από τους Φίλιππο και Ιωάννη ντε Ιμπελέν πήγαν στη παραλία και περίμεναν το σκάφος, για να τους πάρει απέναντι στη Καραμανία. Κρύφτηκαν στα γύρω δάση. Κεφ.360 Ιστορία της Κύπρου του ’ντρου Παυλίδη-Αννας Ερκολάνι.»
Ακολούθησαν μεγαλύτερες μεταναστεύσεις από την Μεγάλη Συρία στις αρχές του 9ου αιώνα μ.χ. μετά την πλήρη καταστροφή της Μονής του Αγίου Μάρωνα, (930μ.χ) .Πολλοί από αυτούς ταξίδεψαν για νέες πατρίδες, όπως στην Κύπρο, στην Μάλτα, στην Σαρδηνία και στην Τυνησία. 

Αυτή την χρονολογική περίοδο του 8ου και 9ου αιώνα αποδειγμένα πρωτοήλθαν οι Μαρωνίτες στην Κύπρο, μεταφέροντας την πίστη τους προς τον μεγάλο τους προστάτη. Τηρώντας την μνήμη του, έκτισαν την Μονή του Ιωάννη Χρυσοστόμου το 955μ.χ., κοντά στο χωριό του Κουτσοβέντη, στην οροσειρά του Πενταδακτύ λου. Υπάρχει μάλιστα ιστορική αναφορά στην αποστολή του μοναχού Συμεών σαν Ηγουμένου της Μονής με άλλους τρείς μοναχούς και ένα ιερέα. (1465μ.χ.) 
Έχουμε ιστορικές σαφείς αναφορές για άφιξη Μαρωνιτών στη Κύπρο.Η ιστορικός ’ννη Κομνηνή λέει, ότι το 1099 μ.χ. οι κυβερνήτες έφεραν Μαρωνίτες και Αρμένι ους από την Μ. Ανατολή. Ο σερ Τζωρτζ Χίλλ αναφέρει, ότι το 1121μ.x., ήλθαν οι Μαρωνίτες και δεν εγκαταστάθηκαν στις πόλεις, αλλά στα βουνά προς βορρά της Λ/σίας -στα βουνά της Τραμουντάνας.
Ο πατήρ Lamens αναφέρει, ότι τον 12ον αιώνα υπήρχαν 30 χωριά, αφού ήλθαν πολλοί πρόσφυγες. Οι περισσότεροι όμως έφθασαν κατά τους 10 ον,11ον,12ον οπότε τα χωριά έφθασαν τα 30. Όλοι αυτοί έφυγαν από τις πατρίδες τους, διωγμένοι από τον Μωαμεθανικό φανατισμό, ενώ άλλοι ακολούθησαν κατά την διάρκεια και μετά του 13 ου αιώνα.
Κατά την διάρκεια των επόμενων δύο αιώνων και ιδιαιτέρως μεταξύ των 1192 -1489μ.χ.,έχουμε την άφιξη και εγκατάσταση του μεγαλύτερου αριθμού Μαρωνι τών ,που δεν άντεχαν την δυναστεία των Λουζινιανών στο Λίβανο, αλλά και τις επιδρομές του Ισλάμ. Απειλούμενοι από το Ισλάμ, πολλοί ζουν σε στρατιωτικές κοινότητες για ασφάλεια. Οι Κύπριοι πάλιν έφευγαν, αφού δεν άντεχαν τις καταπι έσεις των εκάστοτε κατακτητών, ιδιαιτέρως των Ενετών.

Το 1191 μ.χ. κατά την Γ΄ Σταυροφορία, ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος πηγαίνοντας στην Ιερουσαλήμ, να μεταφέρει λεφτά για τις Σταυροφορίες, μετά από θαλασ σοταραχή προσάραξε στη Κύπρο ,με διοικητή τον Ισάακιο Κομνηνό, που απέκο ψε την Κύπρο από το Βυζάντιο, με σκοπό την οικονομική της εκμετάλλευση. Έκλεψε δε και την μέλλουσα σύζυγο του Ριχάρδου Βερεγγάρεια καθώς και το κα ράβι με τα λεφτά. Ο Ριχάρδος τον πολέμησε, τους ελευθέρωσε και το 1192 μ.χ. την πούλησε στον εξόριστο Γάλλο Βασιλέα Γκύ Ντε Λουζινιάν .Αυτός την έδωσε στους Ναίτες, που έβαζαν σκληρές φορολογίεςστους Κυπρίους. Μετά από το επαναστατικό αιματηρό Πάσχα των Κυπρίων, το 1192 μ.χ. ,οι Ναίτες, του επι στρέφουν το νησί και αυτός το παραδίδει στους Φράγκους και την Δυναστεία των Λουζινιανών. Το 1489 μ.χ. η Αικατερίνη Κορνάρο παραδίδει το νησί στους Βενετούς, οπότε λήγει η παρουσία τους στη Κύπρο.

Oι Λουζινιανοί και ιδιαίτερα ο βασιλιάς της Κύπρου Γουίδος Λουζινιανός και ο Γκύ Ντε Λουζινιάν έφεραν πολλούς Μαρωνίτες, σαν φρουρούς στρατιώτες -ακρίτες. Υπηρετούσαν στις ορεινές περιοχές και στις ακτές του Πενταδακτύλου, απομονω
μένοι, διατηρώντας έτσι την θρησκευτική και πολιτιστική τους ταυτότητα, ακόμη και την γλώσσα τους. Ακολούθησαν πολλοί άλλοι, αφού είχαν αρκετά προνόμια, φέουδα και χωράφια. Όπως αναφέρει ο Palmieri, γύρω στον 12ον αιώνα, ανή λθαν στις 50.000 και κατοικούσαν σε 60 χωριά. Αρκετοί Μαρωνίτες υπήρχαν στη Γ΄ τάξη του λαού, που διαχωρίζοντο σε 5 κλάσεις, «Πάροικους, Περπυριαρίους, Φραγκομάτας, Ελευθέρους ήτοι ΄Ελληνες, Αρμενίους, Μαρωνίτες. 

Ο Ούγος Α΄ 20 χρονών, αφού έβαλε τα θεμέλια του καθεδρικού ναού ""Αγίας Σοφίας,άγριος πολεμιστής πήγε και άλωσε την Τρίπολη. Μετά την ήττα των Σταυροφόρων στη Τρίπολη του Λιβάνου έχουμε ακόμη πιο μεγάλα μετανευστικά κύματα Μαρωνιτών. Σύμφωνα με τον Ντε Μας Λατριέ, όταν ήταν βασιλιάς ο Ερρίκος Α΄ Λουζινιάν (1224) οι Μαρωνίτες ανήλθαν σε 80.000, που κατοικούσαν σε 62 χωριά. Και έγιναν ο δεύτερος πληθυσμός του νησιού, μετά τους Ελληνοκύπριους .Ένδειξη της μεγάλης τους παρουσίας και ανάπτυξης είναι το κτίσιμο των μεγάλων μοναστηριών και εκκλησιών. Αλλά συναντούμε και σχολεία της Λευκωσίας το 1343μ.χ., που διδάσκουν λατινικά, ελληνικά, γαλλικά αραβικά, τουρκικά.
Έχουμε ιστορικές αναφορές για άφιξη χριστιανών προσφύγων και επί εποχής του Ερρίκκου Β΄ (1285-1324) και εγκατάστασης τους στην Αμμόχωστο όπου αρχίζουν τα οχυρωματικά έργα. Αφού οι κατακτητές φοβούνται επιδρομές του Ισλάμ στην Αμμόχωστο και Λευκωσία, αρχίζουν το κτίσιμο των τειχών, του προ μαχώνα, του πύργου και του κάστρου . 
Σημαντική χρονολογία είναι το 1307 μ.χ. όταν οι Μαμελούκκοι Τούρκοι κατέκτη σαν ολόκληρες επαρχίες στο Βόρειο Λίβανο και έφεραν σκληρές συνθήκες διαβί ωσης τους. Τότε έχουμε άλλο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Κύπρο και την Μάλτα. Έτσι κρίνεται αναγκαία η ίδρυση και λειτουργία της πρώτης Αρχιεπισκο πής Μαρωνιτών ,με έδρα την Λευκωσία το 1316 μ.χ. 
Πιστεύεται, ότι αυτή την χρονική στιγμή, δηλαδή τον 13ον αιώνα, ήταν που εγκα τέλειψαν το χωριό τους Σιαμάτ, οι Χριστιανοί Μαρωνίτες της περιοχής Τζεπάελ του Λιβάνου .Έφθασαν στις βόρειες περιοχές της Κύπρου ,όπου έκτισαν τον Σάματο .Έκτισαν και μικρή εκκλησία ,αφιερωμένη στο προστάτη τους Αρχάγγελο Μιχαήλ ,τον ίδιο προστάτη που είχαν και στο Σιαμάτ. Μέχρι σήμερα υπάρχει η τοποθεσία «Παλιοεκκλησιά», στα νοτιοδυτικά του σημερινού χωριού, και στο τοπογραφικό σχέδιο του 1919 μ.χ., με τον αριθμό ,115 church +. 

Στο ίδιο σχέδιο φαίνεται και η σημερινή εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, τόσο στο μικρό αρχικό της σχήμα που ανεγέρθη το 1774 από τους 39 πιστούς και τον εφημέριο της πάτερ Αντώνιο Σκέντερ όσο και οι προσθήκες των πτερύγων δεξιά και αριστερά, που έγιναν το 1896 μ.χ. Το δε σημερινό καμπαναριό κτίσθηκε το1906 μ.χ. και το νεκροταφείο το 1911μ.χ. Βασικός οικονομικός ενισχυτής για την επέκταση της μικρής εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (1774μ.χ.), του πελεκητού στο εσωτερικό, το κτίσιμο του καμπαναριού και του νεκροταφείου, ήταν ο άρχοντας του χωριού και της επαρχίας Κερύνειας, ο χ΄΄Ιωσήφ Χ΄΄Λιάτσος, (Χ΄΄Γιούσες). Επίσης φρόντισε για την επέκταση της γης του Ασωμάτου. Αυτός έδωσε .Επίσης αγόρασε το 1887μ.χ. τα τσιφλίκια της Καμπυλής, των Ποτιμάτων και της Τριμηθιάς,1000 σκάλες για στήριξη των γεωργοκτηνοτρόφων. Επίσης το πιο σημαντικό του έργο, ήταν η πληρωμή του δυναμικού εφημέριου για να παραδίδει μαθήματα στους νέους, για ενδυνάμωση της πίστης τους. 
Σκληροί κατακτητές οι Ενετοί από το 1489-1571,διαδέχθηκαν τους Λουζινιανούς, φέρνοντας τον φεουδαρχισμό με βαριούς φόρους και κάνοντας τους ολίγους πλούσιους. Αυτοί ακολούθησαν σκληρή πολιτική καταπιέζοντας τους Μαρωνίτες. Πήραν μάλιστα υπό την κυριαρχία τους την Μονή του Αγίου Ιωάννη στο Κουτσοβέντη και την οποίαν αργότερα την παρεχώρησαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία .Χιλιάδες Μαρωνίτες εστέλλοντο στις διενέξεις ακόμη και γειτονικών χω ρών, όπως το 1250μ.χ.έστειλλαν 5.000 άνδρες στην Αίγυπτο ,όπου πολλοί δεν γύρισαν. Έτσι οι Μαρωνίτες ήταν και πάλιν η εμπροσθοφυλακή ,που πολέμησαν τους Τούρκους ,όταν ήλθαν να καταλάβουν το νησί. Χιλιάδες ήσαν αυτοί που σκοτώθηκαν υπερασπίζοντας είτε την Αμμόχωστο (12.000) είτε ,όπως αναφέρουν ιστορικοί 40.000 σε όλο το νησί. Προσπαθούσαν να εξοντώσουν τους Μαρωνίτες, πιστεύοντας, ότι σαν Καθολικοί που ήταν, συνεργάζονταν με τους Ενετούς. Σύμφωνα με τους ιστορικούς ο αριθμός των χωριών μειώθηκε στα 19 . 

ΤΟ 1439μ.χ.επιτυγχάνεται προσωρινή ένωση των εκκλησιών και η Ελένη Παλαιολογίνα, σύζυγος του βασιλιά Ιωάννη Β΄, εκμεταλλευόμενη το αξίωμα της και την χαλαρότητα των κατακτητών, κτίζει τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου των Μαγγάνων και της Πα ναγίας της Χρυσαλινιώτισσας.

Το 1570/71 οι Ελληνοκύπριοι υποδέχθηκαν τους Τούρκους ως απελευθερωτές της πίστεως, γιατί τους επέστρεψαν την Αρχιεπισκοπική έδρα καθώς και τις 4 Επισκοπικές. Επίσης τους επέτρεψαν, να ανοίξουν και τα σχολεία. 
Oι Τούρκοι ανέχθηκαν μόνο την μικρή θρησκευτική ομάδα των Μαρωνιτών, που αριθμεί γύρω στις 100 ψυχές και οι οποίοι μιλούν Αραβικά και διαφέρουν αρκετά από τους Ρωμαίους, ως προς το τυπικό της Θείας Λειτουργίας τους.
Εγράφη δε ότι επί καιρώ της Τουρκοκρατίας στην Κύπρο, που την κατέλαβαν το 1571 μέχρι και το 1878μ.χ.,ο Ομέρ Αγάς (το 1609 μ.χ},είχε κατεδαφίσει ολόκληρο το χωριό και την εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ,την (Παλιοεκκλησιά), προσπα θώντας έτσι, να αφανίσει τον χριστιανικό πληθυσμό στο νησί .
Επίσης το 1491 μ.χ. και το 1547 έγιναν άλλοι δύο μεγάλοι σεισμοί. Από τον πρώτο (1491μ.χ.), γκρεμίστηκε το διαμέρισμα του χορού και φάνηκε ο τάφος του Ούγου Β΄ Λουζινιάν τον Καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, στη Λευκωσία.Ενώ κατά τον δεύτερο φοβερό σεισμό(1547μ.χ.) έπεσαν πολλά σπίτια και εκκλησίες.,στη Λευκωσία.
Aργότερα ο πάτερ Ανδρέας ήλθε από τα Λιβάδια Λάρνακας στη Καρπάσια και αγόρασε τα κτήματα του Ασωμάτου τον 16ον αιώνα,για τα κοπάδια του.Έτσι ,όταν τον 16oν αιώνα οι κάτοικοι οικοδομούσαν τον Σάμματο ξαναφαίνεται, ότι αυτή την χρονολογική περίοδο του 16ου αιώνα, επισκέφθηκε τα Μαρωνίτικα χωριά της Κύπρου ο Stefanos Doyahi(1596μ.χ) και ο οποίος τον αναφέρει σαν τον αιώνα κτίσεως του.
Επίσης το ίδιο έτος,1596 μ.χ. αναφέρεται από τον Ιερώνυμο Νταντίνι ,που επισκέ 
φθηκε τον Σάμματο. .Διαπιστώνει ότι οι Μαρωνίτες δεν ευημερούσαν πια, αλλά περνούσαν δύσκολες στιγμές αφανισμού, και πείθει το Πατριαρχείο, να στείλει επίσκοπο τον Μωυσή, που μένει για 16 χρόνια .Στην ίδια περίοδο ο Palmeiri αναφέρει, ότι σιγά-σιγά κέρδισαν από τον Σουλτάνο, να έχουν επίσκοπο δικό τους και να τελούν ελεύθερα την Μαρωνίτικη Λειτουργία τους. Με το πέρασμα του χρόνου το Σάματο ελληνικοποιήθηκε και έγινε Ασώματος με την προσθήκη του Α και ς
Μέχρι το 1572 είχαμε 33 χωριά και το 1596μ.χ. μόνο 19, αφού άλλα 14 χωριά εί χαν αφανισθεί Οι μεν Έλληνες εκδικούνταν στο πρόσωπο τους, τους Καθολι κούς, ενώ οι Τούρκοι, ότι τους πολέμησαν μαζί με τους Καθολικούς. Έτσι εκτός 
από τις Τουρκικές καταπιέσεις είχαν εξαναγκασθεί και από την Ορθόδοξη Εκκλησία, που αναγνωρίζετο ως το μόνο θρήσκευμα, να γίνονται ορθόδοξοι αρχιερείς ή και Μαρωνίτικες εκκλησίες να έχουν Ορθόδοξο επίσκοπο. Το 1576μ.χ. τουρκοποιήθηκε το Καζάφανι, που δεν είχε ούτε ιερέα. .
Επίσης υπάρχει ιστορική αναφορά, ότι το 1609 μ.χ. έχουμε προσπάθεια των Κυπρίων για να φέρουν πίσω τους Ενετούς. Δεν τα κατάφεραν και μη αντέχοντας άλλο τις καταπιέσεις και τους εξευτελισμούς των Τούρκων, άλλαζαν θρησκεία επιφανειακά, ακολουθώντας φανερά τουρκικές συνήθειες και ονομάζονται Λινο βάμβακοι, και άλλοι Κρυπτοχριστιανοί. Επίσης συντρέχουν η λειψυδρία και η πανώλη, που αναγκάζει πολλούς Κυπρίους να φτιάχνουν νέες αποικίες. Αρνούνταν όμως να διαγράψουν την θρησκεία τους και για αρκετά χρόνια ασκούσαν τα χριστιανικά τους καθήκοντα κρυφά, αλλά δυστυχώς ήταν μεγάλο το χρονικό διάστημα της Τουρκοκρατίας και αφομοιώθηκαν. 

Το 1636μ.χ ο Φραγκισκανός Ιωάννης Βαπτιστής αναφέρει, ότι πολλοί Μαρωνίτες ασπάστηκαν το Ισλάμ, μη αντέχοντας τις καταπιέσεις και βαριές φορολογίες «Όταν ο πατέρας μου είπε στον αείμνηστο Βικάριο Ιωάννη Φοραδάρη, ότι οι κάτοικοι των Τουρκοκυπριακών χωριών Καμπυλής, Ποταμιάς και Λουρουτζίνας ήσαν Μαρωνίτες», του απάντησε. «Οι κάτοικοι της Λουρουτζίνας, ζήτησαν το 1960 από την Μαρωνιτική Εκκλησία, να τους κτίσει εκκλησία και να τους δεχθεί πίσω. Αλλά κάποιοι μας εμπόδισαν, γιατί ο αριθμός των Μαρωνιτών θα αυξανόταν κατά 500 και θα δημιουργούσε άλλα, σοβαρότερα προβλήματα». 
Επίσης υπάρχει στο Μουσείο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ιερό δισκοπότηρο που έχει χαραγμένο το έτος 1878μ.χ., δώρο από την Μαγδαληνή Πτάϊπε,από την Καμπυλή.

Μειώθηκε αισθητά και ο αριθμός των Μαρωνιτών σε πολύ λίγους και ο τελευταίος Αρχιεπίσκοπος Λουκάς με καταγωγή την Καρπάσια, διαδέχεται το 1670 μ.χ., τον επίσκοπο Duaihi, που έγινε Πατριάρχης, αλλά απέθανε το 1673. Έτσι η έδρα μεταφέρεται πίσω στο Λίβανο, αφού είχε μειωθεί αρκετά ο αριθμός των Μαρωνιτών. .
Ενώ το 1570μ.χ. είχαμε 33 χωριά και 30.000 Μαρωνίτες,το 1571μ.χ. μένουν στα 33 χωριά μόλις 12.000 . 
Έτσι το 1686 μ.χ. λιγόστεψαν πολύ με τις αφόρητες φορολογίες ,σε 8 χωριά με 150 κατοίκους μόνο.Το 1760μ.χ. αναφέρεται σαν ολέθριο έτος, αφού πέθαιναν 20-25,30-35 την ημέρα, λόγω επιδημίας της πανώλης σε όλο το νησί. 

Ο Λεόντειος Μαχαιρίτσας περιγράφοντας την όψη της Λευκωσίας του 1573μ.χ., αναφέρεται στα ευγενή παλάτια των Λουζινιανών βασιλιάδων και τις ωραίες εκκλησίες των Λατίνων, των Ορθοδόξων, Αρμενίων και των Μαρωνιτών. Ο δε επιβλητικός και μεγαλοπρεπής καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας μετατρέπεται σε τζαμί το 1578μ.χ. και συνεχίζει να είναι μέχρι σήμερα.
Το 1736 μ.χ. προσχώρησαν στη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, έχοντας αρχηγό τον 
τον Πάπα με έδρα το Βατικανό στην Ρώμη. 

Το 1776,σύμφωνα με επιστολή του πάτερ Βαρθολομαίου Σκέντερ προς τον Επίσκοπο Ηλία Τζεμαγιέλ αναφέρει ,ότι οι 78 κάτοικοι Μαρωνίτες της Κυθρέας εκδιώχθηκαν από την εκκλησία τους μαζί με τον ιερέα τους, από Ορθόδοξους χριστιανούς. Αναγκάστηκαν, να εκτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, στη Κυθρέα, όπου έμεναν μόνο 7 Μαρωνίτες.

Στο Μαρκί μένουν μόνο 79 Μαρωνίτες χωρίς ιερέα. Έρχεται μόνο κάθε Κυριακή ο πάτερ Ιωάννης από τον Ασώματο, για να τελεί την Θεία Λειτουργία, ενώ το 1865 μένουν μόνο 2 οικογένειες εκεί. Συνολικά σε 10 χωριά ζούσαν 530 Μαρωνίτες.
Η σημαντικότερη και τραγική περίοδος που σημάδεψε την παρουσία των Μαρω
νιτών στην Κύπρο ,ήταν η ακόλουθη χρονική περίοδος γύρω στο 1778μ.χ.

Ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος αφού σπούδασε την Ελληνική και Τουρκική γλώσσα ,εχρίσθη Δραγομάνος(μεταφραστής) ,από την Υψηλή Πύλη και ήταν ο σύνδε σμος μεταξύ των υποδούλων και των κατακτητών, για φορολογικά και κτηματικά θέματα. Ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Τούρκο Αγά Χατζηπακκή. Αυτός ο Τούρκοs Μουχασήλ Αγάς Χατζηπακκής, επέβαλε βαριούς φόρους προς τους Μαρωνίτες και τους αφαιρούσε σιγά-σιγά τα κεκτημένα τους προνόμια.
Μετά τους πολέμησε άγρια και ο Τζήλ Οσμάν Αγά που τον διεδέχθη, για μικρό χρονικό διάστημα, συμπληρώνοντας τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης τους, φυσικές και μη. Η δολιότητα των Ενετών και ιδιαίτερα η σκληρότητα η ωμότητα των Τούρκων, που σφάγιασαν ή εξολόθρευσαν με άλλους τρόπους τις χιλιάδες των Μαρωνιτών, που ζούσαν και ευημερούσαν σε εξήντα (60) χωριά. Στον αφανισμό και την καταστροφή τους συνέβαλαν οι καταπιέσεις για αλλαγή θρησκεύματος, η έλλειψης ιερέων, η επιβολή βαριών φορολογιών, αλλά επίσης και οι δύσκολες φυσικές συνθήκες διαβίωσης. Οι συνεχείς ανομβρίες, οι σεισμοί, η λειψυδρία , οι ακρίδες,και οι πανδημίες έσβησαν σιγά-σιγά τα μικρά Μαρωνίτικα χωριά. 
((Για παράδειγμα ,ιστορικοί αναφέρονται στην καημένη την Κυθρέα, όπου οι άνθρωποι του Κεργένογλου κατέβηκαν και τσάκισαν τις πόρτες της και γύμνωσαν τις πλούσιες εκκλησιές της .Ετσάκισαν τα σεντούκια τους και επήραν τα πλούσια μετάξια των κατοίκων της ,ατίμασαν κορασίδες και έφυγαν για το κάστρο της Κερύνειας. Μετά αφού κρέμμαζε 10-15 κάθε μέρα ,έφυγε για την Σελέφκηα και ησύχασε ο τόπος.))
Έχουμε ιστορική αναφορά του 1310μ.χ. για τον Κορμακίτη, που επιβεβαιώνει την κατοίκηση του πολύ ενωρίτερα.
«Ο κόμης Φίλιππος ντε Ιμπελέν ο νεώτερος «κρυβόταν» ήταν με τον κοντό σταυλο τον Χαμερίν, στον Κορμακίτη1310μ.χ.,όπου υπήρχαν Σύριοι τσιγγάνοι.
Ο βασιλιάς έστειλε 100 ιππείς και 150 καλά οπλισμένους άνδρες πεζικού, να φέ ρουν τον κόμη της Γιάφφα που έμενε στον Κορμακίτη. Κάλεσε τους Ιππότες που έμεναν στον Κορμακίτη, να παρουσιαστούν με μουλάρια ,δίχως τα εκπαιδευμένα, δίχως τους μεταλλικούς θώρακες και περικεφαλαίες στο Μανσέλ ντε Μπολλόν, βασιληά της Αρμενίας, γιατί ήθελε να εξουδετερώσει όλους τους αντιβασιλικούς που έμεναν στο Κορμακίτη. Έβαλε φρουρά στην Αρχιεπισκοπή (οίκος των Ιωαν νιτών)για να μην καταφύγουν εκεί. Ο κοντόσταυλος Χαμερίν συνοδευόμενος από τους Φίλιππο και Ιωάννη ντε Ιμπελέν πήγαν στη παραλία και περίμεναν το σκάφος,για να τους πάρει απέναντι στη Καραμανία. Κρύφτηκαν στα γύρω δάση.» 
Ο Χατζηπακκής επανήλθε και ήθελε να σκοτώσει τους 80 λεπρούς της Λευκω σίας. Ο Δραγομάνος Χατζηγεωργάκης έπεισε τον Μέγα Βεζίρη, όπως απομονώ σει τους λεπρούς στη περιοχή ’γιος Δομέτιος. Αφού του παραχώρησε κτήμα, τους έκτισαν μικρά σπιτάκια. Μετά τους ανέγειραν και μικρή εκκλησία, αφιερω μένη στον ’γιο Παύλο.και τους έφεραν νερό από το Κολοκάσι (kolokoschis). Δεν μπορούσαν να πάρουν νερό από την Πόρτα της Πάφου ,γιατί ο Χατχηπακκής το 1778 άνοιξε εκεί έως 1000 λάκκους, έτρεξε το νερό και έκανε 4 αλευρόμυλους και μεγάλο περιβόλι και .εστάθηκαν τα νερά. Έτσι η Λευκωσία έπαιρνε νερό από το Κολοκάσι.Το δε 1840 μ.χ. επετράπη ο διορισμός Γενικού Βικαρίου, μετά από παρέμβαση της Γαλλικής Κυβέρνησης, μετά από παραστάσεις του Προξένου τους στη Κύπρο .Το 1848 ήρθε από τον Λίβανο, να επισκεφθεί τους Μαρωνίτες μετά από δύο αιώνες ,ο Αρχιεπίσκοπος των Μαρωνιτών Τζιάτζα. Αυτός διαπίστωσε, ότι έμειναν μόνο 530 Μαρωνίτες που κατοικούσαν σε 10 χωριά.
Ο Ασώματος τότε αριθμούσε 95 κατοίκους. Υπήρχε και επιδημία, «το ρουσούιν», που θέρισε και αρκετούς νέους, γιατί από λάθος εντολή, δεν τους επέτρεπαν να πιούν νερό.
Όταν το 1878 η κυριαρχία της Κύπρου περιήλθε στους ’γγλους ,που την αγόρασαν από τους Τούρκους, αναφέρονται μόνο τα 4 χωριά ,Κορμακίτης ,Ασώ ματος ,Αγία Μαρίνα και Καρπάσια με 800 κατοίκους. Μέχρι το 1960 αυξήθηκαν στις 3.000 .κατοίκους. Η μόρφωση των νέων τώρα αντικαθιστά τα παραδοσιακά επαγγέλματα των γεωργοκτηνοτρόφων. Σύγχρονα μηχανήματα λιγοστεύουν τον μόχθο και κόπο των γεωργών. Ενώ κάποιοι επιλέγουν αυτά τα επαγγέλματα, οι υπόλοιποι εργάζονται στη Λευκωσία είτε στη Δημόσια υπηρεσία είτε σε άλλους ιδιωτικούς οργανισμούς ως γραφείς ή τεχνίτες.
Σημαντική ήταν η απόφαση τους κατά το δημοψήφισμα και την εγκαθίδρυση της το 1960,όταν οι Μαρωνίτες εντάχθηκαν στην Ελληνοκυπριακή Κοινότητα. Ανέπτυξαν ισχυρούς κοινωνικούς και πολιτικούς δεσμούς, με εμφανή τον κίνδυνο της αφομοίωσης, ιδιαίτερα με την διασκόρπιση τους μετά την προσφυγοποίηση τους, αποτέλεσμα της Τουρκικής εισβολής το 1974 . Όλη η γη των Μαρωνιτών έχει καταληφθεί καθώς και τα 4 χωριά, όπως και όλα τα ξωκλήσια τους. Όπως τα ξωκλήσια της Παναγίας στο Μαρκί(1776-12κατοίκους) και στην Καμπυλή (1779-79 κατοίκους), η μονή του Προφήτη Ηλία στο Μετόχι, η περιοχή Φλουδί με τις 7 εκκλησίες, του Αγίου Μάμμα και Αγίου Γωργίου, Αγίου Μάρωνα ,Αγίου Ιωάννη της Αγίας ’ννας κ.α., που δεν ψάξαμε ποτέ, οι εκκλησίες του Αγίου Αντωνίου στο Κεφαλόβρυσο της Κυθρέας,(1776-7κατοίκους) και η εκκλησία του Αγίου Ρωμανού στο Βουνό.(1776-11 κάτοικοι).
Το 1960 με την Συμφωνία εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και σε δημοψήφισμα που έγινε το 1959, η Μαρωνιτική Κοινότητα, είχε ταχθεί με την Ελληνοκυπριακή Κοινότητα. Τότε είχαμε στο Κορμακίτη 1093, στον Ασώματο 497, στην Αγία Μαρίνα 375, και στην Καρπάσια 190 κατοίκους. Όλοι μαζί με τους Μαρωνίτες των πόλεων ανήρχοντο στους 2.752.
Από το 1960 μέχρι και το 1974 είχαμε συνεχή ανάπτυξη και οικονομική πρόοδο. Έτσι το 1974 είχαμε στον Κορμακίτη 1800 κατοίκους ,τον Ασώματο με 700 κατοίκους, την Αγία Μαρίνα με 500 κατοίκους και την Καρπάσια με 300 . 
Το 1975 μετά την Τουρκική εισβολή έμειναν εγκλωβισμένοι 979 μόνο και στα 3 χωριά, εκτός από την Αγία Μαρίνα, όπου έφυγαν όλοι. Έμειναν 86 εγκλωβι σμένοι στον ερημωμένο Ασώματο, όπου υπέφεραν πολύ απομονωμένοι για 18 μήνες, μέχρι το 1976. Αργότερα χάλασαν δήθεν τα ετοιμόρροπα ακατοίκητα σπίτια και τον κατέστησαν ένα μεγάλο στρατόπεδο .Έδωσαν δε τα καινούργια σπίτια σαν κατοικίες στους αξιωματικούς του στρατού. Αυτοί που έμειναν ήταν μεγάλοι σε ηλικία περιμένοντας την άγια ημέρα της επιστροφής, αλλά ο χρόνος τους προλάμβανε ,τους πρόδινε και σιγά-σιγά, έφευγαν ένας-ένας στις ελεύθερες περιοχές. Μερικοί δεν γύριζαν ποτέ, αφού πέθαιναν και το κοιμητήριο Ασωμάτου ήταν κλειστό για όλους, νεκρούς και ζωντανούς. Οι εγκλωβισμένοι μας, οι ενσάρκωναν την πίστη μας και την ιδέα της δικαιοσύνης, περιμένοντας εκεί όλους εμάς, όταν σημάνει η καμπάνα την άγια εκείνη ημέρα της επιστροφής μας. Το χρωστούμε στις χιλιάδες των Μαρωνιτών που μαρτύρησαν για την γη τους και την θρησκεία τους, γράφοντας την Ιστορία Μαρωνιτών Κύπρου.

Η μόνη κάτοικος που απέθανε μετά το 1974, και ετάφη στο κοιμητήριο Ασωμάτου το 1976 και δίχως την τοποθέτηση σταυρού, είναι η Ελένη Λιάτσου Χ΄΄Αλέξανδρου. Μετά το 1974 επετράπη επίσκεψη εκεί μόνο δύο φορές ,την ημέρα των ψυχών. 
Το 1995, μετά από 21 χρόνια κατοχής, έχουμε στα κατεχόμενα 133 εγκλωβισμένους Μαρωνίτες, 120 στον Κορμακίτη, 11 στην Καρπάσια, 2 στον Ασώματο.
Σήμερα το 2009 μένει στον Ασώματο μόνο μία ηλικιωμένη γυναίκα. Οι υπόλοιποι απλά επισκέπτονται τον χώρο της εκκλησίας για δύο ώρες και αφού λειτουργή σουν τον Αρχάγγελο Μιχαήλ κάθε Κυριακή μόνο, από το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Προηγουμένως μπορούσαν οι κάτοικοι να επισκέπτονται τα σπίτια τους, να περπατούν στους δρόμους του χωριού, αλλά χωρίς δικαίωμα διαμονής, εκτός και αν ήταν παιδιά των εγκλωβισμένων. 
Μετά από πολλές προσπάθειες τοπικών παραγόντων το 1988μ.χ.,επιστρέφει η Αρχιεπισκοπική έδρα στην Λευκωσία ,με Αρχιεπίσκοπο τον Πέτρο.Τζεμαγιέλ (1988-2009) από τον Λίβανο, ενώ οι Κύπριοι επιθυμούσαν τον διορισμό Κυπρί ου, του Χωρεπισκόπου τους Ιωάννη Ορφανού. Το Βατικανό αργότερα, το 2009 του απονέμει τον τιμητικό τίτλο του Αποστολικού Προτονοτάριου. ((Protonotary Apostolic ). Ο σημερινός μας Αρχιεπίσκοπος είναι ο Λιβάνιος Ιωσήφ Σιουέιφ .που τον διεδέχθη το 2009. Γεννήθηκε στην πόλη Σσιέκκα του Λιβάνου στις 14 Ιουλίου του 1962, και είναι ένα από τα τέσσερα παιδιά του Αντουάν Φουάντ Σιουέηφ και της Ντενίς Γιούσεφ Ζέρζες.

Σήμερα το 2009 μ.χ. καλούμαστε, να επιβιώσουμε και να διατηρήσουμε δυνατή την πίστη μας ,τα θρησκευτικά μας ιδεώδη ,ήθη και έθιμα αλλά και την ιστορία μας , σε αυτό το νησί . Χιλιάδες είναι οι Μαρωνίτες, που μαρτύρησαν με το πέρα 
πέρασμα των αιώνων, ήσαν και τους οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την πα 
ρουσία μας εδώ, με πίστη δυνατή, και σωστό προγραμματισμό για διεκδίκηση επιστροφής στη γη μας, στις εκκλησίες μας, τα μοναστήρια και ξωκλήσια μας τα σχολεία μας και τα χωριά μας..

ΜΑΡΩΝΙΤΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:
Ασώματος - Κορμακίτης- Αγία Μαρίνα- Καρπάσια- Κυθρέα- Φλουδί- Μετόχι- Τριμμυθιά- Κουτελλός- Γέρι- Δάλι- Χρησιήδα- Κεφαλόβρυσο- Πισκοπιό- Κλεπίνη- Γαστριά- Δάλι- Κουτσοβέντης-Γιαλούσα- Ριζοκάρπασο- Αφεντικό- ’γιος Θέρισος- Καλογραία- Πέλλαπαις- Καζάφανι- Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος- Βουνό- Συγχαρί- Λιβάδια- Κελλιά- Λουρουτζίνα- Βατυλή- Ψημολόφου- Καμπυλή- Μαρκί
Πετέλια- Συριανοχώρι- Μαρώνι κ.α.